Werd Beethoven in Zutphen geboren?
- Klassiek
- Werd Beethoven in Zutphen geboren?
Beethoven een Nederlander - het zou zomaar waar kunnen zijn. De beroemde componist zou namelijk niet in het Duitse Bonn, maar in het Nederlandse Zutphen geboren kunnen zijn. In de documentaire Ludwig van Beethoven, sporen uit het verleden van Omroep Gelderland stuiten onderzoekers op een document dat dit mysterie kan ontrafelen.
Een tweede Ludwig van Beethoven
Het is niet gek dat er onduidelijkheid is over de geboortedatum van Beethoven. We weten namelijk alleen maar waar en wanneer hij werd gedoopt: in Bonn op 17 december 1770. Op die dag of kort daarvoor moet de grote componist zijn geboren.
Maar is dat wel zo? Die vraag probeerden de Zutphense stadsarcheoloog Michel Groothedde en Beethovenkenner Sietze Wierda te beantwoorden. Ze ontdekten een intrigerend document op internet: een schrijverskopie van Beethovens doopakte met een aantekening van de componist zelf. Wat blijkt: Beethoven dacht dat het document niet klopte. "Dit doopbewijs is fout," schreef hij erop. "Er was nog een Ludwig voor mij."
Beethoven doelde op een oudere broer, die ook Ludwig heette, maar stierf toen hij nog maar zes dagen oud was. Beethoven dacht dat hij het doopbewijs van deze Ludwig gekregen had, omdat hij ervan overtuigd was dat hij zelf in 1772 was geboren.
foto: Omroep Gelderland
Een kopie van het doopbewijs van Beethoven met zijn handschrift linksonder op de rechterpagina.
Geboren in de Fransche Tuin
Beethoven zou dus wel eens jonger kunnen zijn geweest dan we denken. Maar had hij ook een andere nationaliteit? Een andere fascinerende opmerking van de componist op het doopbewijs doet dit vermoeden: "Ik geloof dat een boomgaard mijn geboorteplek was."
En daar komt Zutphen in beeld. Beethovens vader, een zanger, trok 's zomers met een groep musici langs markten om op te treden. Zo kwamen Beethovens ouders op de jaarmarkt van Zutphen terecht. Nadat ze door verschillende herbergen waren geweigerd, moesten vader Beethoven en zijn hoogzwangere vrouw genoegen nemen met een logement in de Fransche Tuin van Zutphen. Daar zou de kleine Ludwig in augustus 1772 ter wereld zijn gekomen, aldus geschriften uit de negentiende eeuw.
Het Gelderse Zutphen was echter een protestantse stad, waardoor het moeilijk was om een katholiek kind te laten dopen. Beethovens ouders zouden daarom een oud doopbewijs hebben gebruikt - dat van Beethovens gestorven oudere broertje en naamgenoot.
Authentiek of niet?
Het originele uittreksel van het doopbewijs bevindt zich in het Beethovenhaus in Bonn. Julia Ronge, historica aldaar, stelt vast dat het document en Beethovens handschrift daarop echt zijn. Toch heeft ze een verrassend antwoord op het raadsel: Beethoven zat ernaast. Omdat zijn doop in het kerkboek geregistreerd staat, is het zeker dat Beethoven in 1770 werd geboren. Het betreft ook niet de registratie van zijn oudere broer, want de eerste Ludwig werd in 1769 geboren. En de boomgaard? Ronge denkt dat Beethoven dit verwarde met de achternaam van zijn peetmoeder, Gertrude Baum.
Waarschijnlijk valt de verwarring rond de geboortedatum en -plaats van Beethoven dus te wijten aan gaten in zijn geheugen. Zelf bleef hij altijd geloven dat hij in 1772 was geboren. Inmiddels zijn er op de locatie van de Fransche Tuin in Zutphen fundamenten opgegraven die waarschijnlijk van het bewuste logement waren. Of daar ooit bewijzen van Beethovens geboorte worden gevonden, is nog maar de vraag. Hoe dan ook maakt dit verhaal Beethoven toch extra speciaal voor Nederland en Zutphen.
Bron: Omroep Gelderland
