In een notendop: de fagot

De fagot

De fagot is een houten blaasinstrument met dubbelriet in tenor- en basligging, dat wordt ingedeeld bij de houtblazers. De fagot is familie van de contrafagot, fagottino en de fagonello. De klank is uiterst karakteristiek; in de lage tonen enigszins grof en korrelig, in het middenregister gelijkend op die van de hoorn en in de hoogte nadert de toon die van de altviool of menselijke tenorstem.

De fagot is feitelijk een lange houten buis van bijna drie meter, welke dubbelgevouwen is. Aan deze bouwwijze dankt de fagot zijn naam; het Italiaanse "fagotto" betekent (takken)bundel. De houten buis bestaat uit een korte en een lange buis die aan elkaar vast zitten. Aan de korte buis zit door middel van een dun metalen buisje, ook wel de 'espijp', het dubbelriet bevestigd aan de fagot. Het bovenste deel van de fagot noemt men de 'klankbeker', het middelste deel heet de 'baspijp' en de 'laars' is het onderste onderdeel van de fagot. Het instrument heeft 23 of meer kleppen en 5 vingergaten.

Het instrument heeft zich ontwikkeld uit de dulciaan en is verwant aan de schalmei en de pommer. De vierdelige fagot is, in tegenstelling tot de eendelige dulciaan, een stuk makkelijker te vervoeren en biedt meer ruimte voor precisie tijdens het boren in kortere houtstukken. Daarnaast werd er veel gedaan aan ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid van materialen, voornamelijk in de werkplaatsen van Heckel (Duitse systeem) en Buffet (Franse systeem).

Sinds de achttiende eeuw is de fagot een vast lid van het symfonieorkest. In klassieke orkesten spelen meestal twee fagotten, in modernere grote symfonische werken zijn vaak drie fagotten en een contrafagot voorgeschreven.

Een bekende Nederlandse fagottist is Bram van Sambeek. In deze video speelt hij, samen met Sinfonia Rotterdam, een deel uit het fagotconcert van Mozart.