Waar komt onze muzikaliteit vandaan?
- Klassiek
- Waar komt onze muzikaliteit vandaan?
Je klapt mee met een ritme, je fluit een melodietje na, of je geniet gewoon van de muziek. We zijn allemaal muzikaal. Maar waar komt deze eigenschap vandaan? Hoogleraar muziekcognitie Henkjan Honing doet al heel lang onderzoek naar muzikaliteit bij mensen en dieren. Hij is overtuigd: muzikaliteit is van levensbelang.
Henkjan Honing vertelt over zijn onderzoek bij Podium Witteman
Video niet beschikbaar
Wat is muzikaliteit?
We noemen iemand meestal muzikaal, als diegene talent heeft voor muziek maken. Maar Henkjan Honing geeft er een bredere definitie aan: muzikaliteit is het hebben van maatgevoel (kunnen meeklappen zonder er bij na te hoeven denken) en relatief gehoor (een melodie ook kunnen herkennen als de toonhoogte anders is). In die zin is iedereen dus muzikaal.
Zijn dieren muzikaal?
Maar deze "menselijke muzikaliteit" blijkt niet uniek te zijn voor mensen. Sommige dieren hebben deze eigenschap namelijk ook. Je hebt ze vast wel eens gezien: filmpjes van de kaketoe Snowball die headbangt op The Backstreet Boys en Queen. De filmpjes waren een enorme eye-opener voor Honing - het was bewijs dat dieren muzikaal kunnen zijn.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Snowball de kaketoe danst op The Backstreet Boys.
Maar de zaak bleek ingewikkelder: niet alle dieren zijn muzikaal. De resusaap, bijvoorbeeld, heeft geen maatgevoel. Eerst werd dan ook gedacht dat alleen dieren met een groot vocaal leervermogen, zoals papegaaien en Snowball, over menselijke muzikaliteit beschikten. Toch zitten ook daar verschillen in muzikaliteit. Als een vogel een melodie op een andere toonhoogte hoort, beschouwt hij het als een andere melodie. Voor mensen is het echter nog steeds dezelfde melodie. Waarom? Mensen luisteren naar ritme, tonen en intonatie, vogels alleen naar klankkleur.
Toen dook er nog een filmpje op - maar niet van een vogel. Deze zeeleeuw, Ronan, is voor zover bekend het eerste zoogdier dat maat kan houden. En hoe: ze beweegt haar hoofd precies in het juiste tempo op muziek van Earth, Wind and Fire en The Backstreet Boys. Maar dat niet alleen: ze lijkt er ook nog plezier in te hebben! Charles Darwin vermoedde al dat sommige dieren melodie en ritme niet alleen kunnen waarnemen, maar er ook van kunnen genieten. Net als mensen.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Ronan de zeeleeuw gaat los op Earth, Wind and Fire.
Is muziek een taal?
De ontdekkingen tot nu toe laten zien dat muzikaliteit al bij de geboorte vastligt in de menselijke hersenen. Het is dus niet iets puur cultureels dat mensen wordt aangeleerd. Henkjan Honing gaat nog verder: hij denkt zelfs dat muzikaliteit de oorsprong is van muziek én taal. En dat taal misschien wel een "toevallig bijproduct" is van muzikaliteit. Muzikaliteit is "van levensbelang", aldus Honing.
Kortom: muzikaliteit is veel meer dan goed muziek kunnen maken. Dat het ook bij dieren te vinden is, duidt op een veel grotere en belangrijkere oorsprong. Maar er valt nog veel meer te onderzoeken over waar het precies vandaan komt. In de tussentijd blijft het plezier dat muziek ons geeft van onschatbare waarde.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
En deze parkiet, is die muzikaal? Nee - die imiteert gewoon de aria van de Koningin van de Nacht uit Die Zauberflöte van Mozart. Maar behoorlijk goed, dat wel.
Bron: NRC
