Carmen Schabracq

Atelierplan
De afgelopen twee maanden heb ik in Mexico onderzoek gedaan naar de lokale maskers en naar de omgang met de dood. In het Opium Atelier wil ik het geluid- en beeldmateriaal wat ik er heb verzameld bekijken en beluisteren, om het te verwerken in schetsen voor nieuwe schilderijen en in een geluidscompilatie, die ik wil gebruiken in een expositie in combinatie met mijn beeldend werk. Ook ben ik benieuwd hoe de kleurrijke maskers die ik in Mexico heb gemaakt zich verhouden tot het Hilversumse landschap. Door met mijn statief en camera te gaan wandelen en kijken wat ik voor beelden kan maken door mezelf of anderen met de maskers te fotograferen.
En dan ik wil nog beginnen met het masker voor de theatervoorstelling Djinn’s waarvoor ik de komende periode de kostuums en de scenografie ontwerp en maak.

Dag 1 - Maandag 6 januari

Gisteravond was Andrea van der Pol bij me op bezoek in de woonwagen. Ze dacht dat mijn masker van een schedel een aap moest voorstellen, niet zo gek want het masker lijkt ook op een apenkop. De schedel van een mens en van een aap lijken ook op elkaar, alleen heeft de mens een groter voorhoofd, een grotere hersenpan, daar zal dat enorme zelfbewustzijn van de mens wel vandaan komen. In ieder geval moet ik mijn schedel-masker nog afmaken en aanpassen, zodat je kan zien dat het gaat over een schedel en dus over de dood. Waar de hond je naartoe wijst. Van die weg wijzende hond heb ik vandaag een tekening, of eigenlijk klein schilderijtje gemaakt. Ik was van plan om een wandeling te maken en buiten te gaan werken. Maar het grijze weer hield me binnen. Wel heb ik een foto gemaakt van mij met het masker van de dood -wat dus nog niet af is- in het bos. Zo dat je kan zien dat het nu inderdaad nog op een aap lijkt. Ik ga er meer kleur aan geven én tanden.

Dag 3 - Woensdag 8 januari

Hoe ziet de dood er uit?

Door mijn tijd in Mexico ben ik geïnspireerd door de dood en op het moment is er ook iemand dichtbij mij stervende. Dat proces van dood gaan is heftig en bijzonder. Hoe ziet de dood er uit als je gaat sterven of wat zie je voor dat je dood gaat? Dat kunnen we nooit weten want niemand kan het navertellen.

We beelden de dood meestal af als een skelet of als een schedel van een mens, in de schilderkunst zie je op schilderijen over de dood meestal stervende mensen in bed of het skelet afgebeeld. In Nederland is de dood vaak iets donkers, duisters en serieus. In Mexico niet, daar is het veel meer onderdeel van het leven en kan de dood er ook vrolijk uit zien. Eén van mijn favoriete schilders James Ensor, heeft heel veel skeletten en schedels geschilderd. In zijn schilderijen zijn die niet duister of serieus. Hij schildert een hele levendige dood, met humor, bijvoorbeeld de twee skeletten die bekvechten om een haring. Of een zelfportret: de schilderende dood en de dood met een muts op.

Vincent van Gogh heeft een prachtig schilderij gemaakt van een skelet met een sigaretje tussen haar tanden. Echt een goed anti-rook campagne beeld. Vandaag heb ik mijn masker van de dood afgemaakt en meegenomen op een lange wandeling over de hei. Denkend over de dood en hoe die er uit ziet heb ik een aantal dode bomen gefotografeerd, zo ziet ze er ook uit.

De stervende man die ik ken zag vanuit zijn bed allemaal dingen voor zich en volgde met zijn handen de vormen van wat hij zag in de lucht, alsof hij het probeerde uit te beelden. Ik heb mijn masker van de dood tot leven gebracht door het te dragen en de onzichtbare vormen van de naderende dood uit te beelden met mijn handen. De foto’s daar van heb ik genomen bij een prachtige dode boom.

Dag 4 - Donderdag 9 januari

Vandaag is het nooit echt licht geworden in Hilversum, een grauwe grijze dag. Het Nederlandse weer maakt het niet makkelijk om kleuren te zien. Zou het door het weer en het licht komen dat we in Nederland weinig kleuren gebruiken in het dagelijks leven?

Kleur is één van de dingen waar ik het meest van hield en geïnspireerd door raakte in Mexico. Alles heeft mooie felle kleuren, natuurlijk omdat er ook in de winter meer zon is en daardoor meer planten, bloemen en door het warme licht heeft alles meer kleur. Maar ook omdat alles in de gekste kleuren wordt geschilderd, Mexico is niet bang voor kleur. Nederland is dat wel.

Zo wordt er hier ook met de dood omgegaan, zonder kleur. Kan de dood vrolijk zijn? De dood geeft veel verdriet, maar het vieren van de dood is het vieren van het leven. En vooral het vieren van de persoon die heeft geleefd. Tijdens de dag van de doden in Mexico willen de levende mensen aan de doden laten zien dat ze hun geliefde doden niet vergeten zijn, dat deze voortleven in herinnering. Ik was even op de begraafplaats van Hilversum, ik heb een foto van deze begraafplaats naast een foto die ik maakte van een begraafplaats van een dorpje in Mexico geplaatst. En ik ben op zoek gegaan naar kleur, want als je goed kijkt is het ook hier in Nederland, zelfs in de winter.

Dag 5 - Vrijdag 10 januari

Vandaag kwam ik tijdens mijn wandeling een hele kudde hertjes tegen, altijd een bijzondere ervaring, want zij zien jou ook en dan wordt het een spel van wie het langst stil blijft staan. Ik wil dichterbij komen en zij willen verder weg van mij. Het hert is een heilig dier bij het Huichol volk in Mexico, het is volgens hen het dier dat de planten om je te voeden beschermt. En het hert brengt de mens spirituele begeleiding en artistieke inspiratie. Ik zie alweer een nieuw masker voor me.

Misschien moeten we in Nederland wat meer open staan voor de dingen die je niet met het blote oog kan zien, en laten we alsjeblieft niet meer bang zijn voor kleur. Even later zag ik ook nog een regenboog. Wat zijn de kleuren van de Nederlandse hei mooi. Ik hoop dat de meeste mensen nog lang moeten zoeken voordat ze de hond zullen vinden die ze de weg gaat wijzen en dat de mensen die op zoek zijn de hond snel zullen vinden.