Hemelvaartsdag in klassieke muziek
- Klassiek
- Hemelvaartsdag in klassieke muziek
Veertig dagen na Pasen vieren we in Nederland Hemelvaartsdag. Omdat Pasen altijd op een zondag valt, en de tussenliggende periode precies veertig dagen telt, is Hemelvaartsdag altijd op een donderdag. Deze donderdag in mei is voor een groot deel van Europa een officiële vrije dag, maar wat vieren we eigenlijk? En is deze kerkelijke feestdag ook terug te vinden in de klassieke muziek?
Met Pasen vieren christenen dat Jezus Christus drie dagen na zijn kruisiging weer opstaat uit de dood. Veertig dagen later wordt zijn hemelvaart gevierd. In die tussenliggende veertig dagen laat Jezus zich nog enkele keren aan het volk zien, maar op de veertigste dag vertrekt hij definitief naar de hemel. Bij deze tenhemelopneming zijn al zijn volgelingen aanwezig. In de Bijbel wordt de handeling van de hemelvaart beschreven als de verschijning van een witte wolk, die Jezus in zich opneemt en meevoert. Vlak voor de opneming doet Jezus een laatste belofte: hij vertelt zijn volgelingen dat de Heilige Geest hen binnenkort zal komen helpen. Dat gebeurt tien dagen later, de dag waarop we Pinksteren vieren. Op Pinksteren wordt de Heilige Geest uitgestort over de aarde.
Hemelvaartsdag in klassieke muziek
Johann Sebastian Bach schreef naast zijn beroemde Weihnachtsoratorium en Matthäus-Passion nog meer historische passies. Eén daarvan is Lobet Gott in seinen Reichen; Oratorium auf Himmelfahrts. Dit werk werd voor het eerst uitgevoerd op Hemelvaartsdag in 1735 in Leipzig. Hoewel de vorm van dit stuk meer wegheeft van een cantate, een kort werk voor zangers en instrumentalisten, wordt het wel geschaard onder Bachs oratoria. Dat komt door de doorlopende verhaallijn, gebaseerd op het Bijbelse verhaal van de hemelopneming van Jezus Christus. De passages uit de Bijbel worden verteld door een evangelist. Al is het minder bekend, het oratorium wordt altijd wel ergens in Nederland uitgevoerd rondom Hemelvaartsdag.
Bach is trouwens niet de enige die zich liet inspireren door het verhaal. Onder anderen Ralph Vaughan Williams, John Rutter en William Byrd schreven muziek rond Hemelvaartsdag.
Eeuwigheid vs. vergankelijkheid
Olivier Messiaen beleefde met zijn L'Ascension, dus letterlijk hemelvaart, een hoogtepunt in zijn carrière. In het vierdelige orkestwerk beschrijft Messiaen de tegenstelling tussen de eeuwigheid van het hemelse rijk en de vergankelijkheid van het aardse leven. Het stuk overstijgt, in Messiaens eigen woorden, "ruimte en tijd".
Enkele andere werken die genoemd moeten worden zijn 'The Spirit of the Lord is upon me' van Edward Elgar, uit zijn werk 'The apostles, op.49', 'Coelos ascendit Hodie' van Charles Villiers Stanford en de 'Vier psalmen op basis van Noorse volkswijsjes' van Grieg. De derde psalm van Grieg heet 'Jesus Christus er opfaren', gevolgd door 'I himmelen'.
Bron: AVROTROS Klassiek
Beluister de Hemelvaartsafspeellijst
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
