De Ochtend

Vrouwen aan het front: waarom oorlogsfotografie geen mannenzaak is

foto: © Anja Niedringhaus / Kunstpalast Düsseldorf

Klassiek
Vrouwen aan het front: waarom oorlogsfotografie geen mannenzaak is

In het fotomuseum Den Haag is de reizende internationale tentoonstelling Vrouwen aan het front te zien, met daarin werk van vrouwelijke oorlogsfotografen. Allemaal bijzondere vrouwen die werkten in een door mannen gedomineerde wereld. Curator Iris Sikking vertelt erover bij De Ochtend.

Museumtip: Vrouwen aan het front

80 jaar oorlogsfotografie

"De acht vrouwen geven een mooi overzicht van 80 jaar oorlogsfotografie door vrouwen", zegt Sikking. "De tentoonstelling begint met Gerda Taro, in de Spaanse burgeroorlog. En via een aantal andere vrouwen eindigen we met Anja Niedringhaus die in de oorlog in Afghanistan fotografeerde, nog maar tien jaar geleden." Niedringhaus kwam helaas tijdens haar werk om het leven. En ook Gerda Taro overleed aan het front.

Foto's onder naam van man

Gerda Taro wordt vaak beschouwd als de eerste vrouwelijke fotograaf aan het front. Ze had een voorbeeldfunctie voor andere vrouwelijke fotografen. Haar verhaal is interessant, maar ook verdrietig. Ze is overleden tijdens de Spaanse burgeroorlog op 27-jarige leeftijd. Haar foto’s werden verkocht onder de naam van haar man, de bekende fotograaf Robert Capa. Hierdoor bleef haar werk heel lang niet erkend. Nog geen twintig jaar geleden is haar materiaal ontdekt en gescheiden van haar man Robert Capa.

foto: © Gerda Taro / International Center of Photography New York

Republikeinse militievrouw traint op het strand buiten Barcelona, Spanje, augustus 1936

Overeenkomsten en verschillen

Qua beeld hebben de vrouwen allemaal een eigen benadering, vertelt Sikking. "Daarom is het ook zo prettig om langs deze acht verschillende oeuvres te gaan". Ook zijn er veel overeenkomsten. De foto's zijn uiteraard allemaal in oorlog en conflicten. "Er zijn heftige beelden te zien maar ook beelden van krachtige vrouwen, vrouwelijke strijders."

foto: © Anja Niedringhaus / Kunstpalast Düsseldorf

Een Afghaanse jongen houdt een speelgoedpistool vast terwijl hij geniet van een ritje in een draaimolen, Kabul, Afghanistan, september 2009

Vechten voor erkenning

En die beelden onderscheiden zich weer van mannelijke fotografen. De vrouwen hebben allemaal moeten vechten voor erkenning binnen de journalistiek. Vrouwen moesten dubbel zo hard werken om hun beelden in de krant te krijgen.

Maar vrouw zijn had ook een voordeel in het vak, vertelt Sikking. "Je had namelijk makkelijker toegang aan het front of in de buurt daarvan tot vrouwen en kinderen." Vrouwen werden sneller vertrouwd en toegelaten, omdat het minder als bedreiging werd gezien. Daardoor zie je bij de vrouwen meer persoonlijke beelden achter de frontlinie bijvoorbeeld, en beelden van kinderen en vrouwen.

Een van eerste foto's concentratiekampen

Daarnaast hadden de vrouwelijke fotografen in deze tentoonstelling nog iets gemeen, vertelt Sikking. Ze wilden namelijk allemaal naar het front. "Tegen Lee Miller werd bijvoorbeeld gezegd: ga maar in het ziekenhuis fotograferen. Daar hebben we ook foto's nodig, maar daar namen deze vrouwen geen genoegen mee. De vrouwen wilden mee met de troepen."

"Lee Miller ging mee met de geallieerden, wat een bizarre reis oplevert en uiteindelijk eindigt ze bij de concentratiekampen en is ze een van die eersten die dat fotografeert."