Marion von Tilzer

Minder zwart-wit

Von Tilzer werd geboren in Oostenrijk en verhuisde naar Nederland om daar te studeren. Ze kwam te wonen in de hoofdstad, waar ze klassiek piano studeerde aan het Conservatorium van Amsterdam. Ze begon met componeren omdat musici haar aanmoedigden eigen muziek te maken. In haar composities weet Von Tilzer uiteenlopende muzikale stijlen met elkaar te combineren. Als componist wil ze grenzen doen vervagen. In het NRC zei ze hoe het is om in deze tijd te componeren. "Twintig jaar geleden speelde ik een van mijn stukken voor piano en viool. Na het optreden kwam iemand naar mij toe en zei: ‘Wat een welluidende muziek, dat u dat durft.’ In diezelfde tijd wilde een musicus mij een compositieopdracht geven. ‘Maar het stuk moet wel moeilijk zijn’, voegde hij eraan toe. Dat was de teneur toen. Nu zitten we in een postmoderne tijd waarin alles kan en mag. Dat is mooi, maar ook zwaar voor sommigen. Want componeren is minder zwart-wit geworden.”

Eigen ensemble

In 1999 richtte Von Tilzer het ensemble Aros op, waarmee ze elementen uit de jazztraditie en klassieke muziek combineert. Met het ensemble heeft ze op diverse nationale en internationale podia en festivals opgetreden, waaronder het North Sea Jazz Festival. Ze trad ook veel samen op met de componist Yannis Kyriakides en diens ensemble Circadian. Ook werkt Von Tilzer veel samen met de Indiase zangeres Neela Bhagwat, met wie ze veel concerten heeft gegeven in Mumbai en Amsterdam. In het NRC zei ze over haar drukke leven als uitvoerend musicus en componist: "Ik wil begrijpelijk zijn. En door ook te spelen, houd ik voeling met het publiek. Het blijft een ideale combinatie."

Von Tilzer won ook belangrijke compositieprijzen. Zo werd ze in 2012 eerste bij de Donemus Compositieopdracht Prijs voor Vrouwelijke Componisten. Dat was voor de compositie Rote Schuhe. Von Tilzer baseerde het stuk op een sprookje van Hans Christian Andersen over een meisje dat ondanks een onderdrukkende godsdienst haar dromen probeert te realiseren. Het werk is geschreven voor de bijzondere bezetting van strijkkwartet, contrabas, fluit, hobo en Hardangerviool, een Noors volksmuziekinstrument met snaren die meeresoneren en niet afzonderlijk bespeeld hoeven te worden.

Indringende muziek bij een afscheidsbrief

Met het project Into Eternity schreef de componist een muzikaal eerbetoon aan Vilma Grunwald. De voorstelling is gebaseerd op de laatste brief die de Tsjechische Grunwald schreef aan haar echtgenoot Kurt, kort voor haar dood in Auschwitz. “Jij, mijn enige, liefste, geïsoleerd wachten we op de duisternis. We hebben overwogen om ons te verstoppen, maar besloten dat niet te doen omdat we voorzagen dat het hopeloos zou zijn. De beroemde vrachtwagens zijn hier al en we wachten tot het zal beginnen.” Het is een indringend fragment. Niet lang daarna werd ze, samen met haar oudste zoon, vergast in vernietigingskamp Auschwitz. Over haar compositie vertelde Von Tilzer in Podium (NTR): “Op deze manier kon ik met mijn Duitse achtergrond opnieuw stilstaan bij de geschiedenis van de Holocaust. Ik realiseerde me dat het om de geschiedenis van het land van mijn oorsprong gaat en dat dit project misschien daardoor ook een bijzondere, nog intensere betekenis heeft.”

Chinese inspiratie

Op het album Ten Songs of Change speelt Von Tilzer eigen muziek met cellist Maya Fridman. Het is een muziekproject geworden over mystiek. Inspiratiebron vormde het Boek der Veranderingen, een klassieke tekst uit het oude China. Daarbij werkte Von Tilzer samen met de in Nederland woonachtige Chinese schrijver Lulu Wang. De auteur koos bijpassende poëzie uit de Tang- en Song-dynastieën, een periode die wordt beschouwd als de gouden eeuw van de Chinese cultuur.

Muziek voor film, serie, documentaire en reclame

Von Tilzer is ook bekend van de muziek die zij schreef voor film- en televisieproducties, zoals Van Weelden over Water (televisiedocumentaire Nederland 2, 2010), Lou Bioux – The Feest of the Fabulous Bull (Jascha de Wilde, uitgebracht op de IDFA 2009), een commercial voor Nike Football in 2008, Groeten van de Afsluitdijk (John Appel, 2001) en April’s Dancing (Una Gildea).