Dario Marianelli

Hoe werd Dario Marianelli componist?

Dario Marianelli studeerde piano en compositie in het Italiaanse Florence. In de jaren 90 verhuisde hij naar Londen om daar aan de befaamde Guildhall School of Music verder te studeren. Nadat hij zijn eerste filmscore had gecomponeerd, studeerde hij nog drie jaar aan de National Film and Television School in Beaconsfield, even buiten Londen. Kortom: alles wees erop dat Marianelli filmcomponist zou worden.

Toch waren drie andere dingen nog essentieel voordat zijn carrière van de grond kwam, vertelt hij zelf: een flinke dosis geluk, 'ja' zeggen tegen zo ongeveer alles wat op zijn pad kwam en niet bang zijn om zijn mening te delen. In het begin van zijn loopbaan werd Marianelli vaak gezegd: je moet begrijpen wat de regisseurs willen, en het ze dan geven. "Maar dit heeft mij altijd hol in de oren geklonken", vertelt hij in een interview met James Bellamy van Spitfire Audio. "Als je met ideeën komt in plaats van wachten tot de ideeën naar jou toe komen, dan draag je iets bij aan het project, dan maak je het project rijker."

Hoewel Marianelli inmiddels al meer dan 60 filmscores op zijn naam heeft staan, componeert hij ook klassieke muziek voor de concertzaal, het ballet en het theater. Zo ging in november 2018 zijn nieuwe ballet The Unknown Soldier in première, dat hij in opdracht van The Royal Opera House had gecomponeerd.

Hoe is de samenwerking tussen Dario Marianelli en regisseur Joe Wright ontstaan?

De filmwereld kent beroemde koppels van regisseur en componist; John Williams heeft al voor tientallen films samengewerkt met Steven Spielberg en Danny Elfman heeft voor een kleine twintig films van Tim Burton de score gecomponeerd. Zo heeft Dario Marianelli een succesvolle samenwerking met de Britse regisseur Joe Wright. Zijn bekendste films hebben muziek van Marianelli, waaronder Pride and Prejudice (2005), Atonement (2007), Anna Karenina (2012) en Darkest Hour (2018).

Marianelli beschrijft zijn relatie met Joe Wright als 'uniek', omdat Wright hem vaak al vraagt om muziek te schrijven voordat hij begint met filmen, in plaats van dat hij achteraf een score bij het beeld moet componeren. Altijd probeert Marianelli te vermijden dat hun gesprek over de muziek daadwerkelijk over de muziek gaat. Eerder wil hij het hebben over het verhaal van de film en de drijvende kracht achter de actie. "Op die manier spreek je altijd dezelfde taal, de dialoog wordt creatiever en het opent mogelijkheden", ervaart Marianelli. "Een regisseur als Joe weet dat je muziek op precies dezelfde manier kunt gebruiken als licht of camerabeweging, namelijk om een bepaalde versie van de gebeurtenissen te presenteren en een sterk punt te maken over het perspectief."

Het is een succesvolle zienswijze gebleken: de scores voor Pride and Prejudice en Anna Karenina werden genomineerd voor onder andere een Oscar en de soundtrack van Atonement won een Oscar én een Golden Globe. Bijzonder aan de score van Atonement is dat Marianelli de typemachine als percussie-instrument heeft gebruikt. Dit apparaat is namelijk de rode draad in het verhaal, omdat het personage Briony op de gebeurtenissen terugkijkt en ze optypt voor een boek. Zo heeft Marianelli niet alleen dit aspect muzikaal gestalte gegeven, maar laat hij de typemachine ook bewust horen op cruciale momenten in het verhaal. Zo vertelt de typemachine steeds meer over de reden waarom Briony het boek schrijft. "Als je eenmaal dat verband hebt gelegd, dan kun je het keer op keer gebruiken als snelkoppeling", zegt Marianelli over deze tactiek.

Pride and Prejudice was de eerste film waarvoor Marianelli en Wright samenwerkten. Voor de score liet Marianelli zich inspireren door muziek uit de tijd van het verhaal en daarvoor. Ook verwerkte hij het Rondo uit de suite Abdelazer van de Britse barokcomponist Henry Purcell in zijn muziek voor de scène waarin Elizabeth en Mr. Darcy met elkaar dansen. De beroemde pianomuziek van de film is ingespeeld door de Franse pianist Jean-Yves Thibaudet.

Zo klinkt de muziek van Purcell in Marianelli's score voor Pride and Prejudice

Wat is de stijl van Dario Marianelli?

Dario Marianelli is een meester in de score laten functioneren als een extra verteller in het verhaal. Hoewel dit zijn scores kenmerkt, is het woord 'stijl' iets wat hij probeert te vermijden. Hij beschouwt het hebben van een bepaalde stijl als een beperking. Liever gebruikt hij een andere leidraad: iets proberen te vangen wat te maken heeft met het verhaal. Zonder dat Marianelli een bepaald beeld of visueel idee najaagt, begint hij te improviseren op de piano totdat er iets ontstaat wat hij interessant vindt. "Ik wil kans en toeval mijn werk binnenlaten", vertelt hij over die aanpak. "Als er geen beeld is, kan de muziek zich per definitie niet met een beeld verbinden. Het gaat dan met iets anders een verbinding aan, misschien wel iets belangrijkers. Dat kan een ander perspectief op het verhaal zijn, waardoor je een andere interpretatie krijgt van dat wat er al is." Zo wordt de muziek vaak in de film zelf gespeeld, zodat de personages het kunnen horen of erop dansen, maar is die muziek tegelijkertijd de filmscore die de kijker iets vertelt.

In de film Anna Karenina (2012) kun je goed zien en horen hoe Dario Marianelli de muziek op deze manier heeft verweven met het verhaal. Tijdens de onderstaande balscène klinkt aan één stuk door muziek. Het is de wals waar alle aanwezigen op dansen en waar de acteurs een soort choreografie op uitvoeren; hun bewegingen en dialogen sluiten precies aan op het verloop van de melodie. De muziek was dan ook al gecomponeerd voordat de film werd opgenomen.

Maar gaandeweg de scène vertelt de muziek steeds meer over het verhaal. Waar de score eerst de elegante sfeer van het bal verklankt, verandert de intensiteit steeds meer. Als Anna Karenina met graaf Vronsky danst en de vonk tussen hen overslaat, wordt de muziek plotseling niet meer door een heel orkest, maar door slechts een paar instrumenten gespeeld. De muziek vertelt: de twee hebben alleen oog voor elkaar en vergeten alles en iedereen om zich heen. Maar dan begint de muziek te ontsporen: Kitty is verliefd op graaf Vronsky en ziet alles met lede ogen aan, en Anna raakt verward door haar gevoelens omdat ze met iemand anders getrouwd is. Nu weerspiegelt de muziek de innerlijke gevoelswereld van de twee vrouwen - en voorspelt het iets over het onheil dat op Anna af zal komen.

Kijk hier de balscène uit Anna Karenina met de cruciale muziek van Dario Marianelli

In de score van Anna Karenina heeft Marianelli ook een Russisch volksliedje gebruikt: Op het veld stond een berkenboom (Vo pole bereza stoyala). Ook dit heeft weer een betekenis. In de oude Russische cultuur is de berkenboom een symbool voor vrouwelijkheid, maagdelijkheid en vruchtbaarheid, maar in dit lied wordt een verlangen uitgesproken om een tak van de berkenboom te breken. Dit past bij het overspel dat Anna Karenina pleegt in de film. De Russische componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski gebruikte de melodie van dit volksliedje ook in zijn Vierde symfonie, voor Marianelli nog een reden om de oorsprong van het verhaal kracht bij te zetten: Anna Karenina is namelijk een roman van de Russische schrijver Lev Tolstoj en speelt zich af in Rusland.

Bron: Composer Insight: Dario Marianelli