Paul Tortelier

"De cello prachtig bespelen is een grootse prestatie. Het eist een levenslange toewijding. Maar dat is niet mijn levensdoel. Mijn doel is te helpen vrede te zoeken" (Bron: ABC Listen).

De Franse cellist Paul Tortelier werd in de twintigste eeuw bekend wegens zijn virtuositeit. Naast een vooraanstaand muzikant was hij ook uitgesproken strijder voor wereldvrede. Hij geloofde in de kracht van muziek om de wereld te veranderen. "Mijn droom voor de mensheid is een samenleving als een symfonieorkest. Het gaat om de liefde, om samenwerking. Alle onderdelen zijn even belangrijk. Alle leden zijn even belangrijk. Eveneens, alle mensen zijn even belangrijk."

Jeugd

Paul Tortelier werd op 21 juli 1914 geboren in Parijs. Hij groeide op in een arm arbeidersgezin en kreeg zijn twee levenspassies van jongs af aan van huis uit mee.

Zijn moeder stuurde hem in de richting van de cello: "Mijn lot stond lang voor ik geboren was al vast: op de dag dat mijn moeder in 1905 de cellist Francis Touche hoorde spelen in een café." Vastberaden om haar zoon tot groots cellist te maken nam ze meerdere huurders in huis om cellolessen te veroorloven. Ze nam ook muzikanten in huis, waaronder hoboïst Jean DeVergie, die Tortelier op jonge leeftijd hielp zijn muzikaliteit te ontwikkelen.

Van zijn vader kreeg hij zijn sterk idealistische kant mee. Zijn vader was timmerman en overtuigd Marxist. "Hij geloofde in twee dingen: Zweedse gymnastiek en het onvermijdelijk tot stand komen van de collectivistische gouden eeuw. Hij kon uren over de maatschappelijke orde, filosofie en ethiek discussiëren."

Carrière

Op zestienjarige leeftijd studeerde Tortelier af van het Conservatoire. In 1935 richtte hij zich op zijn solocarrière, maar speelde in het begin ook als orkestmuzikant. Zijn grote doorbraak kwam toen hij solist was in Don Quixote onder leiding van componist Richard Strauss. Vanwege zijn overtuigd idealisme, wilde haren en starende blik werd Tortelier vaak vergeleken met het hoofdpersonage uit het boek van Miguel de Cervantes waar het stuk op gebaseerd is.

Naast spelen en componeren hechtte Tortelier veel waarde aan doceren. Hij vond dat deze nauw met elkaar verbonden waren. Hij gaf jarenlang les, waaronder veel masterclasses.

Net als zijn moeder heeft hij zich erg ingezet om zijn kinderen muzikaal op te voeden. Zijn dochters Maria de la Pau en Pomone groeiden op tot professioneel pianist en zanger, en zijn zoon Yan Pascal werd een wereldberoemd violist en dirigent.

In 1990 overleed Tortelier op 76-jarige leeftijd in het Franse Villarceaux.