Zomeravondconcert: Giacomo Meyerbeer - Le prophète

Aix en Provence International Festival

Koor van Opera de Lyon en London Symphony Orchestra o.l.v. sir Mark Elder. Solisten: John Osborn (Jean de Leyde), Elizabeth DeShong (Fides), Mane Galoyan (Berthe), James Platt (Zacharie), Edwin Crossley-Mercer (Oberthal), Guilhem Worms (Mathisen), Valerio Contaldo (Jonas).

Giacomo Meyerbeer – Le Prophète

Meyerbeers meesterwerk over Jan van Leiden (en zijn moeder) | NPO Klassiek (nporadio4.nl)

Opname gemaakt tijdens het Festival Aix en Provence op 15 juli.

In de eerste twee bedrijven zien we hoe Jean uit Leiden zich losmaakt van zijn geliefde Berthe en daarna ook van zijn moeder Fidès.
De Wederdopers verzetten zich tegen de tirannie van graaf Oberthal en gebruiken Jean als een pion in hun machtsspel. Hij wordt uitgeroepen tot profeet.
In het derde bedrijf en vierde bedrijf is Jean als de profeet druk met de verovering van Münster. De Wederdopers hebben hem in hun macht. Berthe en Fidès zijn in Münster op zoek naar Jean, al denkt Fidès dat hij dood is. Ze menen dat die nieuwe profeet Jean gedood heeft. Als Jean echter in de kathedraal tot keizer gekroond wordt, probeert Fidès iedereen er tevergeefs van te overtuigen dat de nieuwe profeet haar zoon is.
De Wederdopers sluiten zich In het vijfde bedrijf aan bij de vijand. Jean, Fidès en Berthe worden herenigd. Als Berthe doorheeft dat Jean de profeet is, doorsteekt ze zichzelf. Jean nodigt de Wederdopers en de vijand in zijn paleis uit, maar laat het als ze binnen zijn exploderen.

Eerste bedrijf
Herdersgezang, herdersgefluit, schaapjes: we zijn in Dordrecht, vlakbij het kasteel van graaf Oberthal. De Dordtse Berthe vertelt aan Fidès, die haar schoonmoeder zal worden, dat ze toestemming nodig heeft van graaf Oberthal om met Jean (Jan), de zoon van Fidès te trouwen.
Duister gezang in het Latijn weerklinkt: er verschijnen drie Wederdopers. Ze noemen de sociale misstanden onder graaf Oberthal op en bieden redding. De bevolking begint gehoor te geven aan hun oproep en zingt met de Latijnse tekst mee – ‘Ad nos ad salutarem’ – en de spanning wordt opgebouwd totdat de uiting van solidariteit zich omzet in een gewapend verzet tegen graaf Oberthal. Die komt naar buiten en spreekt het volk streng toe.
Berthe maakt van de gelegenheid gebruik om toestemming te vragen voor een huwelijk met Jean; Jeans moeder Fidès staat haar hierin bij. Oberthal weigert toestemming te geven en geeft zijn soldaten de oprdracht Berthe en Fidès mee te nemen. ‘Ad nos’ klinkt in de verte terwijl Fidès en Berthe worden weggeleid.
Tweede bedrijf We zijn in de herberg van Jean in Leiden. Terwijl iedereen plezier heeft, verlangt Jean naar Berthe. De drie Wederdopers maken hun opwachting: het valt hun op dat Jean lijkt op een altaarschildering van koning David, in Münster. Jean vertelt de Wederdopers over zijn droom: hij werd binnengehaald als de Messias en vervolgens door de duivel meegesleurd naar de hel. Terwijl hij verder mijmert over Berthe, proberen de Wederdopers hem ervan te overtuigen dat hij zou kunnen heersen over anderen. Ze zien in Jean een politiek handig middel om hun ideeën te verspreiden.
Berthe komt binnen en smeekt Jean om haar te verbergen voor Oberthal. Oberthal volgt en zegt dat Fidès zal worden gedood als Jean Berthe niet opgeeft. Jean geeft Berthe aan de graaf in ruil voor zijn moeder, die hem zegent.
De Wederdopers beloven Jean nu dat ze met hem een eind zullen kunnen maken aan het machtsmisbruik van mannen als Oberthal. Hij krijgt als profeet de macht over hun troepen. Daarvoor moet Jean echter wel met hen mee en moet hij zijn moeder verlaten. Jean twijfelt, maar gaat uiteindelijk toch met hen mee.
Derde bedrijf
In het derde bedrijf zijn we in het kamp van de Wederdopers in het woud van Westphalia en in de tent van Wederdoper Zacharie in datzelfde kamp. We horen geluiden van de strijd in de verte. Aristocratische gevangenen worden binnenbgebracht, de Wederdopers volharden in hun fanatisme. Zacharie bewondert de omvang van het leger der Wederdopers. Er wordt geschaatst bij het kamp en de soldaten genieten van een moment van rust.
Zacharie zendt Mathisen erop uit om de soldaten aan te moedigen tot de inname van Münster. Graaf Oberthal is het kamp binnengeslopen. Hij wordt in het halfduister niet herkend door de Wederdopers Zacharie en Jonas en belooft hen om mee te helpen Münster in te nemen. Oberthal ziet dit als een mogelijkheid om Münster binnen te komen. Jonas vertelt dat Oberthals vader is geëxecuteerd en als hij een lamp in zijn gezicht houdt, herkent hij Oberthal zelf. Ze willen hem doden, maar als Jean binnenkomt en het lot van zijn moeder en Berthe overdenkt, vertelt Oberthal dat Berthe levend gezien is in Münster. Jean wil Oberthal sparen en onmiddellijk Münster binnenvallen maar Mathisen bericht dat de soldaten in opstand zijn. Ze zien Jean niet als profeet, maar als oplichten.
Jean weet met een vlammende toespraak de gemoederen te temperen. Hij dwingt de troepen voor hem te knielen. Hij vertelt over een hemels visioen en terwijl de zon achter hem opkomt, maken de troepen zich op om Münster te veroveren.
Vierde bedrijf
We zijn op een plein in Münster en later in de kathedraal. Het volk zucht onder het juk van de Wederdopers maar prijst de profeet als diens patrouilles voorbij komen. Fidès, de moeder van Jean, loopt rond als bedelares. Ze wordt herkend door Jeans geliefde Berthe. Ze heeft lang gezocht naar Jean. Fidès heeft van de Wederdopers gehoord dat Jean dood is. Fidès denkt dat die nieuwe profeet de dood van Jean heeft veroorzaakt. Berthe zweert dat ze de profeet zal doden.
In de kathedraal heeft de menigte zich verzameld voor de kroning van de profeet als de nieuwe keizer. In een grote processiemars komen hoogwaardigheidsbekleders binnen, met aan het einde Jean zelf. De menigte bidt. Fidès komt binnen en zweert dat ze de profeet zal doden. Een kinderkoor huldigt Jean als de profeet-koning, terwijl hij zelf tot de conclusie komt dat hij de zoon van God is. Fidès herkent hem plotseling als haar zoon en onderbreekt de ceremonie. Jean geeft niet toe dat hij haar zoon is en zegt zelfs dat hij zijn leven er direct aan zou geven als zij gelijk had. Het moederlijk instinct van Fidès brengt haar er dan meteen toe haar eerdere bewering te ontkennen: hij is niet haar zoon.
Vijfde bedrijf
We zijn in een kelder onder het paleis in Münster. De troepen van de echte keizer marcheren richting Münster. De Wederdopers Jonas, Mathisen en Zacharie besluiten de profeet over te leveren aan de keizerlijke troepen. Fidès, die binnengebracht wordt als gevangene, besluit haar zoon te vergeven, maar als ze hoort dat hij zal verschijnen, hoopt ze dat hij de waarheid zal inzien. Als Jean verschijnt, is Fidès eerst boos, maar ze spoort Jean aan om zijn macht op te geven en om hemelse genade te vragen. Jean erkent nu dat Fidès zijn moeder is. Berthe verschijnt, blij om de andere twee te zien. Ze heeft gepland het paleis in brand te steken om de profeet te doden. Als een officier Jean aanspreekt als de profeet, is Berthe echter vol van afschuw. Ze doorsteekt zichzelf. Jean besluit zich te wreken op de Wederdopers.
In een grote hal van het paleis huldigt een grote groep mensen de profeet. Hij laat de vijandelijke troepen binnen, want hij heeft intussen de salpeter in de kelder aangestoken. Met gespeelde vrolijkheid heft hij een drinklied aan. Hij wordt onderbroken door de Wederdopers, Oberthal en de vijandelijke troepen. Als Jean en Fidès verder gaan met hun drinklied, weerklinkt een explosie. De muren van het paleis storten in.