Het gesprek - Thom Hoffman (31 oktober 2022)

Annemieke Bosman in gesprek met Thom Hoffman over zijn boek Indië, betovering en desillusie.

Thom Hoffman is acteur, fotograaf en bekroond documentairemaker. Hij was in 2009 en 2015 gasthoogleraar aan de universiteiten van Tilburg en Delft met als opdracht: de geschiedenis van Nederlands-Indië, aan de hand van tekst en beeld.

In 2019 verscheen zijn fotoboek over Nederlands-Indië, Een verborgen geschiedenis. De bijbehorende tentoonstelling 'Dossier Indië'was te zien in het Wereldmuseum in Rotterdam. Ook voor het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden maakte Hoffman meerdere fototentoonstellingen. Hiervoor fotografeerde hij onder meer het dagelijks leven op de vuilnisbelt van Jakarta, ‘Bantar Gebang’.  

In 2005 vertolkte Hoffman de titelrol Max Havelaar in een theaterversie van Multatuli’s revolutionaire roman. Als theateracteur was hij verder te zien in onder meer Moesson. Voor de miniserie In naam der koningin (1996), naar de roman De hongertocht (1911) van Madelon Székely-Lulofs, speelde Hoffman de rol van geoloog Frederik Moree, die in het oorlogsgebied Atjeh op zoek gaat naar nieuwe oliebronnen.

Indië, betovering en desillusie
Een persoonlijke zoektocht naar een verborgen geschiedenis
Hoffmans jarenlange zoektocht naar het werkelijke Indië, vanaf het begin van de VOC tot aan de onafhankelijkheid van Indonesië, vindt zijn eindpunt in dit boek

‘Boven mijn jongensbed hing een Sumatraanse tijger.’ Zo begint Thom Hoffmans fascinerende en beeldende reis door de tijd. Onder een imposante tijgerkop droomde hij als 13-jarige over het sepiagekleurde Nederlands-Indië, het land van zijn grootouders. Oma en opa overleden kort na elkaar. Hoe was hun leven in Indië geweest? Omdat Thom zijn lievelingsoma geen vragen meer kon stellen, ging hij op zoek naar antwoorden.

Geraakt door Couperus, Multatuli, Kousbroek, Kartini, Székely-Lulofs en andere schrijvers, en door films en documentaires, maakte Hoffman de afgelopen dertig jaar een persoonlijke reis. Hij begon met het verzamelen van boeken over Nederlands-Indië en hoe meer hij las, hoe duidelijker de contouren zich aftekenden van de kolonie onder Nederlands gezag, van de VOC tot aan de soevereiniteitsoverdracht in 1949. Een geschiedenis die ver uitstijgt boven familieverledens.

Indië als decor voor betovering, mysterie en schandaal, maar ook het strijdtoneel voor opvattingen over verandering. Het Indonesisch vrijheidsstreven leefde op. Hoe ging Nederland daarmee om? Boeiende persoonlijkheden als Jacob Haafner, baron Van Hoëvell, Kartini, Tan Malaka, Hatta en Soekarno completeren een caleidoscopisch en vaak aangrijpend beeld.