Synopsis van Kassya van Léo Delibes

Eerste bedrijf
We zijn op een plein in Zevale, Galicië, aan de voet van de Karpaten. Een groep mannen is aan het drinken in de herberg, maar wil de herbergier Mouchkou niet betalen. De dorpelingen brengen een serenade aan Cyrille, omdat die op moedige wijze een aantal schurken, in dienst van de graaf, een lesje heeft weten te leren.
Cyrilles vader Kostska en de jonge boerin Sonia leggen uit dat de mensen gekomen zijn om Cyrille te huldigen voor zijn moedige gedrag. Bovendien zal Cyrille een van de drie koningen mogen spelen op het kerstfeest die avond. De oudsten van het volk beloven Cyrille dat ze hem een gunst zullen verlenen.
Kostska waarschuwt zijn zoon voor de graaf van Zevale die slechte mannen gewoon hun goed laat gaan. Verder vraagt de vader zich af of zijn zoon verliefd is, maar Cyrille gaat daar niet op in. Alleen gelaten, bekent Cyrille verliefd te zijn op een onbekende zigeunerin. Ze was op zoek naar fruit en stapte in een grote doorn, waardoor haar voet bloedde. Ze was ineens weg, maar haar naam weet hij nog: Kassya. Tijdens zijn mijmering staat ze ineens voor hem.
De weg is voor iedereen, zegt ze tegen hem. Kassya merkt dat Cyrille iets voor haar voelt, maar ze zegt dat ze zichzelf een vogelverschrikker vindt. De graaf bood haar een parelketting aan, maar die heeft ze geweigerd.
Nadat Cyrille haar voor het feest heeft uitgenodigd, is ze ineens weer verdwenen.
Kolenati, de rentmeester van de graaf, komt de vriendschap van de graaf aanbieden. Cyrille betwijfelt dat, omdat de graaf immers alle misdadigers beschermt. Misschien is de graaf bang geworden voor de Oostenrijks-Hongaarse keizer? Kolenati zegt echter dat Cyrille en de graaf verliefd zijn op hetzelfde meisje. Als Cyrille vrienden wordt met de graaf, zal de graaf af zien van haar.
Het feest begint. Sonia komt de kledij van Cyrille brengen en geeft een hint dat ze verliefd op hem is. Cyrille denkt alleen maar aan Kassya.
Een zigeunerin komt op het feest en voorspelt Kassya dat ze niet arm meer zal zijn: aan de horizon gloort een paleis en iedereen zal voor haar buigen. Aan Sonia voorspelt ze een toekomst vol geluk. Als Cyrille met de andere twee koningen op het kerstfeest verschijnt, moet hij een koningin kiezen. Tot grote ontzetting van Sonia kiest hij Kassya. Iedereen buigt voor haar, dus Kassya denkt dat de voorspelling uitgekomen is. Sonia is ontroostbaar.

Tweede bedrijf
We zijn in een zaal van de graaf van Zevale. Gezang van soldaten klinkt. De graaf vreest dat de soldaten door de keizer gestuurd zijn, tegen wie hij samenzweert, maar Kolenati verzekert hem dat het ronseltroepen zijn. Dat brengt de graaf op een idee.
Cyrille komt zich melden om te helpen met de versieringen voor een feest. Hij krijgt instructies van Kolenati. Kassya zingt een lied, op zoek naar Cyriell. Ze treft de graaf, die bekent op haar verliefd te zijn. Hij verwacht dat Kassya zichzelf aan zijn charmes zal onderwerpen; ze is immers een vrouw. Kassya antwoordt dat in het dorp een liefdesverklaring altijd gevolgd wordt door een huwelijk. De graaf zegt: ik houd van je en ik zal op je wachten. Het valt Kassya op dat hij geen nee heeft gezegd tegen het idee van een huwelijk.
Kassya helpt Cyrille met de versieringen. Ze zegt van hem te houden, maar is ook onder de indruk van de pracht en praal om haar heen. Eén woord van haar en het zou allemaal van haar kunnen zijn. Cyrille raakt geëmotioneerd van die opmerking. Kassya bekent hem haar liefde en gaat.
Als Cyrille verder wil werken, wordt hij door een sergeant ingelijfd bij het leger: het is een opdracht van de graaf, die hem uit beeld wil werken. Cyrille zweert zich te zullen wreken op de graaf. Het feest begint: Kassya smeekt om de vrijlating van Cyrille, maar dat maakt de graaf juist jaloers. Hij vraagt Kassya ten huwelijk: Kassya herinnert zich de voorspelling: geluk en rijkdom….en iedereen die voor haar zou buigen. En terwijl Cyrille de oorlog ingaat, ziet Kassya uit op een huwelijk met de graaf.

Derde bedrijf
Eerste scène
Het is bitter koud. Een intermezzo schildert de sneeuwval. De vrouwelijke dorpelingen beklagen zich over de kou. Sonia en Kostska wachten op de terugkomst van Cyrille uit de oorlog. Uit hun gesprek blijkt dat de heerschappij van de graaf en van Kassya wreed en hard was: Kostska heeft alles verloren. Sonia zingt over de terugkeer van de zwaluw na de winter. Als Cyrille verschijnt, is hij geschokt te horen dat Kassya de echtgenote is van de graaf. Sonia en Kostska troosten hem: hij moet die vreemde vrouw maar uit zijn gedachten verjagen. Cyrille vermant zich: hij zal opkomen voor zijn vader en alle anderen die onder het juk van de graaf leiden. De graaf zelf leeft alleen voor het plezier en toevallig is er die avond een feest in zijn huis. Cyrille wijst zijn vader erop dat de dorpsoudsten de gewoonte hebben om schuldige te beoordelen en te bestraffen. Waarom nu dan niet? Het volk verzamelt zich om tegen de graaf op te trekken. Cyrille wordt aangesteld als leider. Gewapend met hun zeisen gaan de mannen op weg, om het onkruid uit te roeien. Een sneeuwstorm steekt op.
Tweede scène
Op het kasteel van de graaf van Zevale is een feest aan de gang. Er staan speeltafels en er wordt gedanst. Kassya steekt een sigaret op en prijst de rook. Dan zingt ze op verzoek van de aanwezigen een lied (een Dumka). Een groep zigeuners danst voor de aanwezigen.
De naderende boeren zijn te horen. De graaf en zijn mannelijke gasten willen zich naar de kasteelmuur begeven om ze tegemoet te treden, maar het is te laat: de opstandigen vallen binnen. Kassya treedt ze tegemoet: ze spreken over de wet, maar wie durft te praten met de graaf? Cyrille stapt naar voren. Hij weet de verhitte gemoederen van de boeren te temperen. De dorpsoudsten herinnert hij eraan dat ze beloofd hebben een verzoek van hem in te willigen. Daarin stemmen ze toe. Cyrille vraagt gratie voor de graaf en de gravin. Dat kan, mits ze de dag erna in ballingschap gaan.
Kassya wil Cyrille even apart spreken. Ze zegt dat ze nog steeds van hem houdt, maar Cyrille wil er niet van horen.

Vierde bedrijf
In de hut van Kostska.
Sonia vertelt Kostska dat Cyrille weer het leger in wil. Ze gelooft dat hij nog steeds van Kassya houdt. Cyrille komt vertellen dat de heren rond de graaf voor het gerecht staan en dat Kassya en de graaf in ballingschap zullen gaan voor de avond valt. Sonia belooft voor Kostska te zorgen als Cyrille weer vertrekt. Cyrille, ontroerd, zegt echter dat hij niet meer zal vertrekken: hij is van gedachten veranderd. Dan verschijnt Kassya, die Cyrille alleen wil spreken.
Ze vertelt Cyrille dat het niet haar plan was dat hij door de soldaten werd gerekruteerd. Toch verwijt hij haar dat ze met de graaf getrouwd is uit honger naar rijkdom en aanzien. Kassya verzekert hem er echter van dat ze van hem hield en nog steeds van hem houdt. Cyrille antwoordt dat hij haar haat, maar dat weigert ze te geloven. Cyrille ziet dat je iemand kunt vervloeken en alsnog van die persoon kunt houden. Cyrille gaat bijna overstag, maar een naderend bruidskoor schudt beiden wakker. Kassya begrijpt dat het over is tussen haar en Cyrille en doorsteekt zichzelf. Ze herinnert Sonia aan de zigeunerin: haar was grandeur beloofd en ze sterft nu als gravin, maar Sonia beloofde ze geluk… Het lot heeft woord gehouden. Ze sterft met de naam van Cyrille op haar lippen.

Hein van Eekert