Joseph Puglia en Dominique Vleeshouwers spelen Kaija Saariaho

De Finse componiste Kaija Anneli Saariaho (1952) - beoogd festivalcomponist van November Music dit jaar - kreeg in eerste instantie internationale bekendheid met elektro-akoestische muziek, met werken als Lichtbogen uit 1986, geïnspireerd door het noorderlicht; en Stilleben (1988) waarvoor het idee ontstond uit de ervaring van een treinreis tijdens de invallende duisternis: het landschap wordt donker, de gezichten van de medereizigers lijken op te lichten.

Het componeren voor elektronica heeft haar werken voor akoestische instrumenten, zeker voor orkest, hoorbaar beïnvloed: haar voorkeur voor dichte geluidswolken, die langzaam veranderen. Kleur en textuur staan op de voorgrond, eerder dan melodie of harmonie. Ook in een van haar meest uitgevoerde werken, Graal (voor viool en orkest), gaat het meer om puur geluid en klank dan om traditioneel opgevatte toonhoogte.

Sinds het begin van de 21e eeuw zie je in het werk van Saariaho een verschuiving die te maken heeft met ervaring in het schrijven van vocale muziek, waaronder opera. Ook in orkestwerken verschijnt een rolverdeling tussen een meer op melodie georiënteerde solist en het ensemble. Je hoort het bijvoorbeeld in Light (2006) voor cello en orkest.

Voor Saariaho is het maken van muziek niet een louter abstract proces van ideeën, techniek en uitwerking. Het allerbelangrijkste is voor het de communicatie tussen componist en luisteraar, en het overbrengen van ideeën, beelden, emoties.

November Music noemt Kaija Saariaho ‘één van de belangrijkste componistes van dit moment […]. Met de grootste fijnzinnigheid ontvouwt de Finse een geheel eigen toontaal waarin klank tot in de kleinste details wordt verkend, steeds op zoek naar nieuwe schoonheid. Ze laat als geen ander klankkleuren zingen en onaardse harmonieën oplichten. Muziek die tegelijkertijd robuust en kristallijn is, en hoofd en hart beroert.’

Twee van de werken van Kaija Saariaho die geprogrammeerd waren op het gecancelde November Music zijn in het weekend van 14 en 15 november te horen in Vrije Geluiden op NPO Radio 4: Nocturne (geschreven naar aanleiding van het overlijden van componist Witold Lutoslawski) door violist Joseph Puglia (op zaterdag) en Six Japanese Gardens (een muzikale impressie van de tuinen van Kyoto) door slagwerker Dominique Vleeshouwers (op zondag). Beide musici zullen bovendien in de uitzendingen vertellen over de door hen uitgevoerde werken.