Twaalftoonsmuziek

Twaalftoonsmuziek

Dodecafonie (Grieks: δώδεκα dṓdeka = twaalf en φωνή phōnḗ = stem, geluid, toon) of twaalftoonstechniek is een compositiemethode die in 1923 ontwikkeld werd door Arnold Schönberg. Een soortgelijke techniek werd enkele jaren vóór Schönberg ontwikkeld door Joseph Matthias Hauer. Basis van de twaalftoonstechniek is het uitsluitende gebruik binnen een compositie van een reeks waarin precies alle twaalf tonen uit de chromatiek voorkomen en een aantal daarvan afgeleide reeksen. De gedachte achter de dodecafonie werd door Schönberg als volgt omschreven: "Zwölf nur auf einander bezogene Töne". Geen toon mocht belangrijker zijn dan de andere, alle dienden in principe even vaak voor te komen in een compositie. Deze 'democratie' in de muziek geeft de luisteraar een onbestemd gevoel, het gehele principe van een tonica wordt in dit systeem vermeden.

Aldus Wikipedia. Dat verdient nog wel een beetje toelichting. Componist, gitarist en grafisch kunstenaar Kees Arntzen weet er meer van:

Twaalf solostukken

Kees Arntzen maakte ter gelegenheid van 100 jaar twaalftoonsmuziek een kalender, waarop twaalf nieuwe grafische composities te zien zijn - gecomponeerd met behulp van een twaalftoonreeks. De achterkant van elk kalenderblad geeft informatie over de compositie en een link naar een luistervoorbeeld én informatie over een componist die belangrijk was voor de ontwikkeling van de dodecafonie.

In Vrije Geluiden op NPO Klassiek is op zondag 26 november een tweetal van die solostukken van Kees Arntzen live te horen, in uitvoeringen door Annette Scholten op de lame sonore en Marko Kassl op accordeon. Hieronder terug te zien:

Kees Arntzen: Gia Sena kai to fusero voor accordeon solo
Marko Kassl (accordeon)

Kees Arntzen: Gia Sena kai to glissanto II / Gia Sena kai to dónti voor Lame Sonore

Annette Scholten (Lame Sonore)

Annette Scholten: improvisatie

Annette Scholten (Lame Sonore)

Hieronder enkele voorbeelden van twaalftoonscomposities: