Frederic Rzewski in Vrije Geluiden

In Vrije Geluiden op zondag 11 juli muziek van Rzewski: de eerste variaties uit zijn The People United Will Never Be Defeated, uitgevoerd door Marc-André Hamelin. En daarna het nietsontziende Coming Together in een opname van de door Louis Andriessen opgerichte groep Hoketus, met de stem van Roberta Alexander.

Rzewski werd geboren in Massachusetts, speelde piano vanaf zijn vijfde, en studeerde onder andere aan Harvard en Princeton. In 1960 ontmoette hij in Italië Luigi Dallapiccola, en diens lessen stuurden hem in de richting van een carrière als pianist van hedendaags repertoire, vaak in combinatie met improvisatie. Hij werkte in Europa samen met onder meer Bruno Maderna en Karl-Heinz Stockhausen. Later zou hij zeggen: “Mijn reis naar Europa heeft mij geholpen mijn muzikale identiteit vast te stellen.” Zijn doorbraak als uitvoerend musicus kwam toen hij het Klavierstück X van Stockhausen in wereldpremière bracht. Als componist was hij geïnteresseerd in de mogelijkheden van elektronische muziek. In 1966 was hij één van de oprichters van de groep Musica Elettronica Viva, waarmee hij experimenteerde met elektronische muziek en improvisatie.

In 1977 werd Rzewski docent compositie in Luik, en daarna gaf hij afwisselend les in Europa en de Verenigde Staten.

Zijn composities zijn doortrokken van sociaal-historische en politieke thema's; dat geldt heel duidelijk voor het al genoemde The People United Will Never Be Defeated!, dat zijn 36 variaties op het lied 'El pubeblo unido jamás será vencido' van de Chileense componist en activist Sergio Ortega, geschreven als muzikale pendant van Beethovens Diabelli-variaties; maar ook voor bijvoorbeeld Coming Together, gebaseerd op brieven van een gevangene van Attica State Prison ten tijde van de beruchte rellen in die gevangenis (1971).

In september van dat jaar werd er in die gevangenis actie gevoerd voor betere gezondheidszorg, sanitaire voorzieningen, en voedsel, en niet te vergeten: dat er een einde zou komen aan de mishandeling van gevangenen. Er braken rellen uit en na vier dagen werd de gevangenis bestormd, met als gevolg 43 doden, waarvan 33 gevangenen. Eén van die gevangenen was een zekere Samuel Melville, die door zijn werk in Zuid-Afrika, geconfronteerd met het Apartheidssysteem, geradicaliseerd was, actief geworden in politieke demonstraties, en uiteindelijk ook betrokken geraakt bij bomaanslagen in 1969. Hij bekende schuld en werd gevangen gezet in Attica, waar hij vervolgens een van de leiders werd van de opstand en de rellen tegen de omstandigheden aldaar. Toen de gevangenis bestormd werd, werd Melville doodgeschoten. Posthuum werd een verzameling van zijn brieven gepubliceerd, en uit één van die brieven haalde Rzewski de tekst voor Coming Together.

Wat Rzewski met de tekst gedaan heeft is kort samengevat dit. Hij neemt steeds een paar woorden die uitgesproken worden boven een baslijn van 16 noten. De instrumentatie is ter vrije keuze aan de uitvoerenden, en het stuk kan worden uitgevoerd door zoveen muzikanten als gewenst, doorgaangs een stuk of 8 of 10. Alleen de baslijn is genoteerd, alle andere partijen zijn van die baslijn afgeleid.

Coming Together

In later werk spreekt de titel The Price of Oil bijna voor zich waar het de thematiek betreft, maar ook zijn liefde voor, en hartstochtelijk gebruik van, de muziek van Beethoven moet vermeld worden, bijvoorbeeld in de Cadenza con o senza Beethoven uit 2003, geschreven voor het Vierde Pianoconcert van Beethoven. Critici beschouwen Rzewski als een van de belangrijkste pianocomponisten van de laatste tijd, en prijzen de fabuleuze speeltechniek die Rzewski bij leven liet horen.

Rzewski speelt The People United Will Never Be Defeated!

Over 'A Dog's Life':

Mooi fragment van krachtig pianospel: