Filmjournalist Noa Johannes over filmklassiekers

28 februari: Citizen Kane (muziek van Bernard Herrmann) (Verenigde Staten 1941). Mysterie van Orson Welles. Met o.a. Orson Welles, Joseph Cotten, Dorothy Comingore, Agnes Moorehead en Everett Sloane. Volgens velen de beste speelfilm aller tijden. Orson Welles - toen 25 jaar! - experimenteerde in deze visionaire film over de achterkant van het Amerikaanse kapitaal met make-up, geluid en vooral met lenzen en cameratechnieken. Die brachten zowel voorgrond als achtergrond scherp in beeld - met oogstrelend en baanbrekend resultaat. Het spannende verhaal cirkelt om krantenmagnaat Kane (Welles zelf) die bij zijn eenzaam sterven het woord 'Rosebud' fluistert. Een inventieve en gevoelige zoektocht naar de betekenis van het woord en de persoon Kane volgt. Het was de allereerste film waaraan de Amerikaanse componist Bernard Herrmann (1911–1975) meewerkte. Orson Welles had speciaal om Herrmann gevraagd, omdat ze elkaar nog kenden van de radio. Herrmann schreef namelijk de muziek bij Welles’ geruchtmakende hoorspel The War of the Worlds. Voor de score van Citizen Kane grijpt Herrmann terug op de ervaringen die hij heeft opgedaan bij zijn werk voor de radio. Daar is het bijvoorbeeld gebruikelijk om met korte stukjes muziek van soms maar een paar seconden lang duidelijk te maken dat er een nieuwe scène aan zit te komen. In films gebeurt dat nooit, omdat je kunt zien wanneer een andere scène begint. Desalniettemin besluit Herrmann om ook in Citizen Kane veel van deze muzikale bruggetjes te gebruiken, waarmee hij het effect van het toch al duizelingwekkende camerawerk en de revolutionaire montage in de film enorm versterkt.

21 februari: Jaws (muziek van John Williams) (Verenigde Staten 1975). Thriller van Steven Spielberg. Met o.a. Roy Scheider, Robert Shaw, Richard Dreyfuss, Lorraine Gary en Murray Hamilton.Een badplaats wordt geterroriseerd door een grote witte mensetende haai, die al verschillende slachtoffers heeft gemaakt. De burgemeester weigert het strand te sluiten. Sheriff Brody (Scheider) bindt dan zelf de strijd aan tegen het monster. Ruim een uur krijgen we de haai zo goed als niet te zien, wat niet erg is, want de mechanische haai Bruce zag er naar de huidige maatstaven niet erg realistisch uit. Jaws is echter briljant gefilmd en krachtig geacteerd. Oscar voor de montage en voor de uitstekende muziek - de beroemde tweetonige deun van de naderende haai - van John Williams. Toen de componist met het ogenschijnlijk simpele themaatje bij Spielberg kwam, dacht deze dat zijn vriend hem een grap voorschotelde. Pas in de uitwerking, en in de instrumentatie met een hoog spelende tuba en denderende strijkers, bleek de dreigende kracht die van die twee nootjes E en F, afwisselend en in oplopend tempo gespeeld, uitging.

14 februari: Once upon a time in the west (muziek van Ennio Morricone) (Italië/Verenigde Staten/Spanje/Mexico 1968). Western van Sergio Leone. Met o.a. Henry Fonda, Claudia Cardinale, Jason Robards, Charles Bronson en Gabriele Ferzetti. Sergio Leone haalde eind jaren zestig het genre western definitief uit het verdomhoekje met Once Upon a Time in the West. Het ingehouden tempo, de prachtige muziek van Morricone en de zeer doeltreffende acteerprestaties van de cast maken deze film tot een must-see voor iedere filmliefhebber. De legendarische openingsscène van bijna een kwartier luidt het begin in van een tergend spannend relaas over de komst van een spoorbaan en de strijd om de grond langs het traject. De muziek van Ennio Morricone, die al geschreven en opgenomen was voordat de filmopnamen begonnen, diende als partituur voor het spel van de acteurs: langzaam en verstild als de muziek daarom vroeg. Ongetwijfeld een van de bekendste en meest succesvolle soundtracks uit de filmgeschiedenis.

7 februari: Interstellar (Verenigde Staten/Verenigd Koninkrijk 2014). Sciencefiction van Christopher Nolan. Met o.a. Matthew McConaughey, Anne Hathaway, Jessica Chastain, Wes Bentley en Mackenzie Foy. In de nabije toekomst is de aarde bijna uitgeput geraakt, dus werken NASA-wetenschappers aan een plan om de mensheid via een wormgat naar een verre planeet te verkassen. McConaughey speelt een astronaut die voor deze missie zijn kinderen moet achterlaten. Dat familiedrama vormt de emotionele kern van Interstellar, maar zoals in meer van zijn films kiest regisseur Nolan (The Dark Knight, Inception) graag voor imponerende, grootse beelden, indrukwekkende staaltjes van techniek en wetenschap, en realistisch ogende scenes - ook als we ons in de verre kosmos bevinden op zoek naar een alternatief voor de stervende aarde. Adembenemend is de film dan ook zeker, en dat geldt óók voor de tegelijk subtiele en gevoelige maar ook grootse en overweldigende muziek van Hans Zimmer. Hij gebruikte een orkest van 60 man, een koor van net zoveel zangers, een groots kerkorgel, vier piano's... Stevige kost, indrukwekkend gedaan, en nog steeds met ruimte voor gevoeligheid en intieme emotie.

31 januari: American Beauty (Verenigde Staten, 1999). Komedie van Sam Mendes. Met o.a. Kevin Spacey, Annette Bening, Thora Birch, Mena Suvari en Wes Bentley. Even komisch als wrang filmdebuut van theaterregisseur Mendes over Lester, een doorsnee man in een doorsnee Amerikaanse suburb, die plots ontwaakt uit zijn lethargische bestaan met een duffe baan en een zielloos huwelijk. De wekker is een vriendin van zijn tienerdochter, blond en welgevormd, wulps en onschuldig tegelijk, onweerstaanbaar, maar verboden, natuurlijk. Fraai gestileerde acteursfilm werd met vijf Oscars onderscheiden. Vooral de bekroonde rol van Spacey is memorabel: Lester is een meelijwekkende, cynische loser, maar je kiest toch zijn kant. De muziek is van de uiterst productieve en immer zeer inventieve Thomas Newman - wiens nummer 'Dead Already' een klassieker werd in de filmmuziekgeschiedenis. De muziek werd ook gebruikt in bijvoorbeeld de film Madagascar, commercials en diverse televisieproducties. De score van Newman werd in 2000 genomineerd voor een Oscar en Golden Globe, en won in 2001 een Grammy Award.

24 januari: Don't Look Now (Verenigd Koninkrijk/Italië, 1973). Thriller van Nicolas Roeg. Met o.a. Donald Sutherland, Julie Christie, Hilary Mason, Clelia Matania en Massimo Serato. Uiterst griezelige, trage maar bloedstollende film, naar een kort verhaal van Daphne Du Maurier. Het dochtertje van John en Laura verdrinkt, en in Venetië, waar ze naar toe gaan in verband met Johns werk - hij restaureert oude kerken - komt Laura in aanraking met twee zusters. Eén van hen is blind en beweert helderziend te zijn, en bovendien in contact te staan met hun overleden dochtertje. Dat kan allemaal niet anders dan verkeerd aflopen... De muziek bij Don't Look Now werd geschreven door componist Giuseppe "Pino" Donaggio, die - om in de sfeer te blijven - in Venetië geboren is (in 1941). Hij schreef muziek voor films van onder meer Brian De Palma, Roberto Benigni, Don Mancini, Terence Hill, en tal van anderen. En dus ook voor de film Don't Look Now, het debuut als filmcomponist voor Donaggio.