Katsjatoerjan: componist van sterke melodieën en kleurrijke orkestraties

Volksmuziek

Aram Katsjatoerjan werd op 6 juni 1903 geboren in Tiflis in Georgië. Die omgeving is allesbepalend geweest voor zijn muzikale ontwikkeling. Op jonge leeftijd raakte hij namelijk gefascineerd door Armeense, Georgische en Azerbeidzjaanse volksmuziek. Op negentienjarige leeftijd verhuisde hij naar Moskou, waar hij biologie studeerde. Dat was niets voor hem en na een paar maanden stapte hij over naar het conservatorium.

Pianoconcert

Daar kreeg hij onder meer les van Nikolaj Mjaskovski. Een componist die sterk werd beïnvloed door Skrjabin en schreef in een behoudende stijl. Na de Eerste symfonie, die Katsjatoerjan schreef als eindexamenopdracht kreeg hij pas echt bekendheid met zijn Pianoconcert. Dat stuk staat echt in de traditie van de grote Russische pianoconcerten.

Advies van Prokofjev

Tijdgenoot Sergej Prokofjev gaf hem advies bij het schrijven van het concert. Katsjatoerjan haalde later in een interview die ontmoeting aan. Prokofjev zou hebben gezegd: “Het is erg moeilijk om een concerto te schrijven. Een concerto moet ideeën hebben. Ik adviseer je om al de nieuwe ideeën die je te boven komen te noteren zonder te wachten totdat het concerto één geheel wordt. Maak notitie van verschillende passages en interessante stukje. Een juiste volgorde is nog niet eens nodig. Later kun je ze als "bakstenen" gebruiken om één geheel te bouwen.”

Het pianoconcert laat gelijk horen wat veel van Katsjatoerjans muziek kenmerkt: de nadrukkelijke aanwezigheid van volksmuziekelementen. Bijvoorbeeld door het Armeens volksliedje dat het hoofdthema is van het concert. Het stuk ging op 12 juli 1937 in première met Lev Oborin als pianist.

Vioolconcert

De lessen van Prokofjev moeten Katsjatoerjan zeker verder hebben gebracht want na het pianoconcert schreef hij in 1940 ook een vioolconcert dat hij opdroeg aan de bekende violist David Oistrach. Voor Katsjatoerjan was dit een gelukkig moment. Het ging goed met zijn carrière en daar kwam nog bij dat zijn vrouw in verwachting was van hun eerste kind.

Modernisme en burgerlijke decadentie

Van het socialistisch realisme heeft Katsjatoerjan nooit afstand genomen. Hij vond oprecht dat hij de arbeiders kon verheffen met toneel, zang en dans. Het was voor de componist dan ook een grote klap dat hij tijdens de Zjdanov-resolutie in 1948 van modernisme en burgerlijke decadentie beschuldigd werd. Katsjatoerjan voelde zich genoodzaakt zich in het tijdschrift Sovjetskaja Musik te verontschuldigen.

Wiener Philharmoniker

Katsjatoerjan liet een groot oeuvre na. Symfonieën en werken voor orkest, film- en theater, stukken voor harmonieorkest, kamermuziek, en een groot aantal patriottische en populaire liederen. Zijn bekendste werken zijn de balletten Gajaneh (met als hoogtepunt de Sabeldans) en Spartacus (waarvan het Adagio werd gebruikt voor de tv-serie The Onedin Line). Bij de Wiener Philharmoniker kreeg hij de mogelijkheid om de orkestsuites hiervan vast te leggen voor Decca. De componist overleed in 1978 in Moskou

Maandag

Vioolconcert Op. 46
David Oistrach [viool] met het Philharmonia Orchestra o.l.v. Aram Katsjatoerjan

Dinsdag

Maskerade suite - Wals
Praags Radio Symfonieorkest o.l.v. Aram Katsjatoerjan

Spartacus - Scene en dans met crotala + Adagio van Spartacus en Phrygia
Bournemouth Symphony Orchestra o.l.v. Kirill Karabits

Woensdag

Gayaneh - "Lezghinka"
Wiener Philharmoniker, Aram Katsjatoerjan

Concert voor piano en orkest in Des gr.t., 1936 - deel II, "Andante con anima"
Alberto Portugheis [piano] London Symphony Orchestra, Loris Tjeknavorian

Donderdag

Maskerade suite - Nocturne
Janine Jansen [viool] & Royal Philharomnic Orchestra o.l.v. Barry Wordsworth

Symfonie nr.2 "De Bel"- deel II, "Andante sostenuto"
Wiener Philharmoniker o.l.v. Aram Katsjatoerjan

Home Gouden Opnamen