Van exotische publiekstrekker naar waardig cultuurdrager, wie was Surinaamse componist Majoie Hajary?

Pianoles van nonnen

Majoie Hajary kwam uit een gegoed Surinaams gezin en daar hoorde pianoles van de nonnen bij. Ze overtrof haar docenten al snel. "Ze was een ontzettend talentvol meisje", weet Ellen de Vries. "In Suriname was er toen nog geen conservatorium. De route om verder te studeren was in Nederland, het moederland."

De Nederlandse acteurs Jan Mulder en Elly van Stekelenburg waren op tournee geweest in Paramaribo en hadden haar horen spelen. "Ze waren helemaal verrukt en boden aan om onderdak te bieden als ze ging studeren in Nederland." Op haar vijftiende maakte ze de overstap naar Nederland.

Gekleurd tijdens WO II

Maar: het ongelukkige toeval wilde dat dit echtpaar eind jaren 30 lid werd van de NSB. "Majoie was een gekleurd meisje: haar vader was Hindoestaans en haar moeder Afro-Chinees", vertelt Ellen de Vries. "Om aan de rassenwaan van de nazi's te ontkomen had ze zich een Indiase podiumidentiteit aangenomen. Je zag haar verschijnen in een sari en een stip op haar hoofd, want de nazi's waren bewonderaars van de oude Indiase culturen."

In de oorlog had ze door Duitsland getoerd. Ze zei dat alleen maar had willen spelen en geen enkel politiek motief had. Zulke musici werden onder de loep genomen door de Ereraad. Zij werd uiteindelijk vrijgesproken.

De wereld over

"Majoie wachtte dat oordeel niet af", zegt Ellen de Vries. "Ze reisde naar haar ouders die toen in Amerika zaten en ging daarna in Venezuela wonen. Ze verwierf een beurs voor Parijs, waar ze bij onder meer Nadia Boulanger ging studeren."

In Parijs ontmoette ze Roland Garros, neef van de Roland Garros naar wie het beroemde tennistoernooi is vernoemd. Ze trouwden en kregen twee kinderen.

Versmelten

Majoie Hajary componeerde steeds meer. Ze versmolt in haar muziek alle culturen die ze heeft meegemaakt. Denk aan Westerse klassieke muziek, liederen van de Surinaamse plantages, blues en jazz uit Amerika en de chanson uit Frankrijk. Ze maakte lp's met namen als: La passion selon Judas en Requiem pour Mahatma Gandhi. Ze componeerde een oratorium op Sranan tongo-vertaling van de Bijbel van haar Afro-Surinaamse grootmoeder.

Ellen de Vries herontdekte haar werken: "Wat ik hoop is dat haar orkestwerken voor klein orkest en piano gespeeld gaan worden. En ze heeft een prachtige opera gecomponeerd over de koloniale periode in Suriname. Daarin verweeft ze haar familiegeschiedenis."

Hernieuwde aandacht

Het boek over Majoie Hajary heet Een Surinaamse Rapsodie. Op vrijdag 21 maart en dinsdag 25 maart organiseerde Ellen de Vries concerten in Den Haag en Het Concertgebouw in Amsterdam met haar muziek. Verder maakte de onderzoeker een speciale website met een tijdlijn, stamboom, database en overzicht van concerten.

In 2021 kregen toekomstige straten en hofjes in de Zuidas al namen van vrouwelijke componisten als Hildegard von bingen en Florence Price. Daar is nu de Majoie Hajarystraat bij gekomen. De straat loopt rondom de nieuwe rechtbank aan de Parnassusweg in Amsterdam.