Muzikale inspiratie door de zon
- Klassiek
- Muzikale inspiratie door de zon
Op 21 april begint de tournee met concerten van het Metropole Orkest die in het teken staan van de zon. Componisten Tijn Wybenga en Corrie van Binsbergen schrijven nieuwe muziek over dit thema. Alle reden om na te gaan wie hun voorgangers waren. Welke componisten lieten zich inspireren door de zon?
Joseph Haydn – Sonnenquartette
Goed startpunt is Joseph Haydn. Zijn zes kwartetten op.20 uit 1772 worden de ‘Sonnenquartette’ genoemd. Niet dat de componist zich bij het schrijven liet inspireren door de zon. De kwartetten kregen deze bijnaam omdat uitgever Hummel in Amsterdam een opkomende zon had afgebeeld op de titelpagina. Dat is geen toeval, want er zit symboliek achter deze zon. Deze kwartetten luiden namelijk een nieuw tijdperk in. Vanaf dan is het strijkkwartet echt volwassen: vier onderlinge verwante delen en vier instrumenten die gelijkwaardig aan het woord komen. Een zon als lichtend voorbeeld dus voor de componisten die na Haydn komen.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Joseph Haydn - Strijkkwartet op.76 nr.4, "Sonnenaufgang"
Nog een keer Haydn. In dit strijkkwartet horen we wel letterlijk een zonsopgang. Luister maar naar het stijgende thema over aanhoudende akkoorden waarmee het kwartet begint. Je hoort zelfs de berusting als de zon eenmaal aan de hemel staat. De opkomende zon dus als een wonder.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Richard Strauss - Sonnenaufgang uit de Alpensymfonie
De Alpensymfonie van Richard Strauss begint grauw en duister in de nacht. Je denkt al gauw dat het een lange en zware beklimming van de berg gaat worden. Maar dan zijn daar na een paar minuten ineens de eerste zonnestralen in het eerste deel Sonnenaufgang. Strauss had met het stuk geen diepe filosofische gedachten voor ogen. Hij wilde de natuur laten horen zoals die is. Prachtige alpentoppen met daartussenin een opgaande zon. Wat een prachtig schouwspel. Laat die beklimming naar boven maar beginnen.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Maurice Ravel – Lever du jour uit Daphnis et Chloé
Een wereld van verschil is het deel Lever du jour uit Daphnis et Chloë van de Franse componist Maurice Ravel. Ook hier een zonsopkomst, maar minder overweldigend, meer een impressionistische klankschildering. Je hoort water langs de stenen van een grot druppelen en de eerste vogels fluiten. Uiteindelijk leidt het allemaal naar een aanzwengelend geluid van de strijkers en klinkt een zachtgolvend koor.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Modest Moessorgski – Dageraad boven de Moskvarivier uit Chovansjtsjina
In Modest Moessorgski’s zonsopgang uit de opera Chovansjtsjina komt heel wat voorbij. Je hoort het kraaien van een haan, het gerinkel van de kettingen van de poorten van Moskou, en klokken luiden voor de mis, terwijl zonnestralen de kerkkoepels van de stad verlichten. Als een imponerend ochtendgloren over de rivier. Het komt allemaal langs in de prelude van de opera die de componist niet voltooide.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Jean Sibelius – Nachtrit en zonsopgang
Als iemand de natuur in muziek kon omzetten dan was het de Fin Jean Sibelius. Het stuk Nachtrit en zonsopgang is een impressie van Sibelius’ tocht te paard naar een stadje in Karelië. Dat is ook precies wat je hoort. Er komen trappelende paardenvoeten voorbij, gevolgd door een strijkershymne. Pas helemaal aan het eind klinken de hoorns, wat wel de eerste zonnestralen van de zonsopgang moeten zijn. Het is duidelijk dat de Fin hier niet zo zeer een rustig tochtje, maar meer een woeste rit beschrijft.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Carl Nielsen – Helios Ouverture
Helios is in de Griekse mythologie de zonnegod, die met zijn paardenwagen aan de hemel voorbijtrekt. Nadat hij in Griekenland verbleef, schreef de Deense componist Carl Nielsen deze ouverture. Het is een zonsopkomst die zich langzaam openbaart vanuit de duisternis naar het felle zonlicht: verklankt door het gehele orkest.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Arnold Schönberg – Seht die Sonne uit Gurre-Lieder
In de symfonische cantate Gurre-Lieder voor groot koor, symfonieorkest, vijf vocale solisten en een spreker, gecomponeerd door Arnold Schönberg, hoor je de zon in het slotdeel. Het koor richt zich in een gebed tot de zon. Je hoort ontzagwekkende strijkers en een xylofoon in een deel waarin alles samen lijkt te komen.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Sofia Goebajdoelina - The canticle of the sun
Beluister je de werken van Sofia Goebajdoelina, dan is dat haast religieuze ervaring. Zo ook haar Canticle of the sun, geschreven voor cello, koor, slagwerk en orkest. De componist droeg het werk op aan meester van de cello: Mstislav Rostropovitsj. In haar woorden een musicus ‘met een zonovergoten karakter.’ Het stuk is gebaseerd op Il cantico frate sole van Franciscus van Assisi. Het is overweldigende muziek. Een lofzang aan God, de zon, de schepping en de dood.
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Lili Boulanger - Hymne au soleil
Bij Lili Boulanger hoor je impressionistische stemmingsbeelden, veelal gebaseerd op symbolistische teksten. Het koorwerk Hymne aus soleil schreef ze op teksten van Casimir Delavigne. De dromerige sfeer overweldigt je bij de gezongen tekst: “Oh, levendige zon, je verschijnt! Met de velden in bloei, de bergen, de dichte bossen, de uitgestrekte zee in vuur en vlam.”
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
