Hoboïst Han de Vries over 'teddybeer' Bruno Maderna

“Bruno was een grote teddybeer”, zegt Han de Vries. “Hij was dik, had een rond gezicht en was voor de knapste vrouwen een begeerlijk object.” De componist en dirigent was volgens De Vries een levensgenieter en had een onuitputtelijke kennis van muziek. "Het was iemand die fantastisch kon spreken en kon uitleggen wat de achtergrond van de muziek betrof. Ook was hij altijd onder de mensen. Erg warm en open. Een ongelooflijke leermeester." Maderna was voor musici altijd toegankelijk. "Het leuke van Bruno was dat hij in de pauze na de repetitie niet naar zijn dirigentenkamer liep, maar direct naar de koffiekamer waar alle musici waren. Hij begaf zich dus onder de mensen die zijn wensen verklankten.”

Vernieuwer

Maderna was een vernieuwer. Vanaf het moment dat hij kennismaakte met de Tweede Weense School en de twaalftoonstechniek van Arnold Schönberg, begon hij te experimenteren. Zo werkte hij veel met elektronische muziek en componeerde hij muziek met tape. In 1963 kwam de componist voor het eerst naar Nederland. En tot aan zijn dood bezocht hij ons land regelmatig. Hij had een warme band met de Nederlandse orkesten en met componisten als Peter Schat, Jan van Vlijmen en Louis Andriessen. In de zomer van 1973 klonk zijn laatste muziektheaterproductie Satyricon in Amsterdam.

Intelligent spelen

De Vries bracht in datzelfde jaar het Derde Hoboconcert in première. Een werk dat de componist speciaal voor hem had geschreven. Volgens de hoboïst geen makkelijk werk. "Het zijn de allerhoogste tonen en je moet vandaar naar de allerlaagste. En er zijn technisch hele lastige passages. Ook hele langzame frases, die op één adem gespeeld moeten worden. (..) Je moet dus verdomd intelligent spelen." De Vries moest voor het stuk bijzondere technieken uit de kast halen. "Dat vind ik ongelofelijk leuk. Dan vraagt hij of ik het mondstuk uit de hobo haal en dan moet ik alleen een beetje huilerig piepen op het riet. Dan geef ik met mijn handen dat riet een klankkastje. Waardoor het ook een heel apart geluid krijgt."

Zangrijke Italianen

Het stuk is typisch Italiaans vindt De Vries. “Het is zangrijk. Net als het werk van Luciano Berio. Die Italianen hebben iets zangrijks in hun ziel. Ook als ze de meeste verticale nootjes en puntjes schrijven blijft het op de één of andere manier toch zangrijk. Het had ziel en soms was het ook heel wild. Bijna destructief.” Eigenlijk hoor je Italië al in het begin van het stuk. "Het begint met een geluid in het orkest en voor mij zijn dat altijd de krekels geweest. Als je om 7 uur ’s ochtend in Italië je bed uitgaat hoor je die.”

De Vries heeft goede herinneringen aan het optreden. "De ontvangst was waanzinnig enthousiast. Eigenlijk al toen we samen de trap afkwamen." Hij had het stuk graag vaker gespeeld met de componist op de bok, maar die overleed niet lang na de première. "Ik fantaseer natuurlijk dat als hij nog langer had geleefd we samen over de hele wereld dat stuk speelden. Dat was fantastisch geweest. Dan hadden we daar samen op gedronken."

Beluister hieronder de complete reportage van Hans Smit, die in gesprek ging met Han de Vries over Bruno Maderna.

In de studio werd met het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van de componist een televisieregistratie van het Derde hoboconcert gemaakt. Hieronder een fragment daaruit.