Erna Spoorenberg: tussen podium en moederschap

Internationale carrière

Geboren op 11 april 1925 in Yogyakarta, groeide Erna Spoorenberg op in een muzikaal gezin. Na haar terugkeer naar Nederland studeerde zij aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, waar haar uitzonderlijke talent al snel opviel. Later voltooide ze haar opleiding in Wenen.

Haar doorbraak kwam in de jaren vijftig, toen zij schitterde aan de Wiener Staatsoper en vervolgens optrad op de grootste podia van Europa. Ze werkte samen met dirigenten van wereldfaam, zoals Herbert von Karajan en Karl Böhm, en vertolkte een breed repertoire, van Barok tot Romantiek. Vooral haar Mozart-vertolkingen oogstten veel lof om hun elegantie en expressie.

Maar succes kwam niet vanzelf, zeker niet als vrouw in de klassieke muziekwereld van haar tijd.

Het moederschap

Haar zoon Toon van Ulsen (die zelf een bloeiende carrière als trombonist heeft gehad bij onder andere Asko/Schönberg) vertelt hier het volgende over: “Moeder zijn en artiest zijn, dat wringt. Ze had altijd een dubbel gevoel als ze van huis ging. Maar in haar werk boette ze nergens op in. Haar grootste successen had ze in het buitenland. Ze was een hele lieve moeder, maar ik werd ook opgevoed door huishoudsters omdat ze vaak op tournee was."

"Als ze in Nederland speelde, moest het ’s middags stil zijn in huis zodat ze kon rusten voor het concert", zegt Toon van Ulsen. "Het was altijd een strijd tussen carrière en gezin. Aan het eind van haar carrière heeft ze daar ook haar excuses voor aangeboden.”

Funfact: haar pianobegeleider Geza Frid noemde Erna altijd Er-na omdat ze het zo moeilijk vond om op tijd te komen!

Liefde voor het vak en de muziek

Voor Spoorenberg ging het in haar vak altijd om het grotere geheel. “Het mooiste moment was voor haar wanneer alles bij elkaar kwam: repeteren met collega’s en het recht doen aan de wensen van de componist”, herinnert haar zoon zich. “Ze had veel aandacht voor de vraag wat een componist precies wil. Ze zag de rol van de musicus als een dienstbare.”

Dat respect voor de muziek gaf ze ook door aan jonge zangers die vaak te vroeg gepusht worden om grote rollen te zingen. “Ze legde altijd de nadruk op het repertoire. Ze zei: ga niet over je grenzen heen.”

Pedagoog en mentor

Door een auto-ongeluk in 1971, waardoor ze een half jaar in het ziekenhuis lag met een ingedeukte ribbenkast en enkele gebroken wervels, kwam er een abrupt einde aan haar zangcarrière. Hierna wijdde ze zich aan het onderwijs. Als docent aan onder meer het Rotterdams Conservatorium en het conservatorium van Zürich begeleidde ze talloze studenten.

Die liefde voor muziek gaf ze ook, bewust of onbewust, door aan haar eigen zoon. “Het geestige is dat ik na de middelbare school zoekende was. Eerst oude talen, toen film en dankzij de dirigent van mijn amateur orkest kreeg ik plannen voor het conservatorium. Daar heb ik mijn moeder niks over verteld”, vertelt hij lachend.

“Ze gaf zelf les aan hetzelfde conservatorium en speelde gewoon het spelletje mee toen ze me op de lijst zag staan. Uiteindelijk kwam het uit toen er vrienden langskwamen die ernaar vroegen. Ze heeft me daarna nog geholpen met solfège voor mijn auditie.”

Toch had Erna Spoorenberg aanvankelijk andere plannen voor haar zoon. Hij vertelt: “Ze zat me te pushen om rechten te gaan studeren, maar dat had een averechts effect. Juist daardoor koos ik voor de muziek!”

Erkenning

In 2002, drie jaar voor haar dood, werd Spoorenberg benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.