Paus Franciscus (88) overleden

Op Eerste Paasdag sprak hij nog het Urbi et Orbi uit: zijn zegen over de stad Rome en de wereld. Dat deed hij vanuit een rolstoel. Zijn Paasboodschap werd door iemand anders uitgesproken.

Argentinië

In 2013 werd paus Franciscus gekozen tot paus. Hij volgde Benedictus XVI op, die een paar weken daarvoor zijn functie had neergelegd. Hij was de eerste paus van het Amerikaanse continent. Jorge Mario Bergoglio – zoals paus Franciscus heette – werd in 1936 geboren in Buenos Aires Argentinië. Hij studeerde af als chemisch technicus en werkte een aantal jaren op de voedselafdeling van een laboratorium. Nadat hij een ernstige longontsteking kreeg, waarbij een gedeelte van zijn rechterlong werd verwijderd, studeerde hij voor priester in Buenos Aires. Daarna studeerde hij theologie in San Miguel. In 1969 werd hij gewijd tot priester. Een paar jaar later legde hij als jezuïet de eeuwige gelofte af van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid.

De naam van de paus is een verwijzing naar Franciscus van Assisi – het grote voorbeeld van Jorge Mario Bergolglio.

Muziek

De paus was ook een echte muziekliefhebber. Hij had een grote collectie cd’s en lp’s. Een groot deel daarvan waren geschenken, maar een ander deel had hij zelf aangeschaft. De collectie bevat muziek van Johann Sebastian Bach tot Giuseppe Verdi en Richard Wagner Wagner. Hij bezat ook het complete opgenomen oeuvre van Wolfgang Amadeus Mozart. De muzieksmaak van de paus was niet eenzijdig. Zo hield hij ook van Elvis Presley en tango. Hij had zijn muziekbibliotheek overgedragen aan kardinaal Gianfranco Ravasi. Ze hadden vaak contact over muziek. Als paus Franciscus muziek had gehoord die hij bijzonder vond, stuurde hij kardinaal Ravasi een briefje, waarop deskundige aanwijzingen stonden over de muziek en de uitvoerenden. Ravasi ging de opname dan halen in een platenzaak in Rome.

Oorsprong

De grootouders van paus Franciscus emigreerden van Italië naar Argentinië. Daar klonk vaak muziek uit Italiaanse opera’s van Giuseppe Verdi en Giacomo Puccini. Daar is zijn liefde voor klassieke muziek in het algemeen en Italiaanse opera in het bijzonder ontstaan. Als Argentijn heeft hij ook een bijzondere liefde voor tango. In de cd-kast van paus Franciscus was veel muziek van Astor Piazzolla te vinden.

Kerstmis 2014

Tijdens de kerstmis in 2014 zong sopraan Chen Reiss “Et incarnatus est” uit de Grote mis in c klein van Mozart in het Vaticaan voor paus Franciscus. Zij noemde dat een van de hoogtepunten uit haar carrière. “Het voelde niet als een optreden. Het was meer een soort roeping in dienst van God. Het is waar dat het christelijke muziek was en dat ik Joods ben maar dat maakt niets uit. Ikwas helemaal in het moment en ik voelde de heiligheid ervan.”

Voor Reiss ging zingen, had ze een korte ontmoeting met de paus. Later kreeg zij een brief waarin de paus haar bedankte. “De brief zou geschreven kunnen zijn door een dirigent. Hij kende alle vocale termen en hij analyseerde een aantal passages in de muziek. Het was heel bijzonder.”

Muziek voor vrede

Paus Franciscus zag ook een functie in muziek. In een videoboodschap van de paus die te zien was tijdens het Italiaanse liedfestival van San Remo, sprak hij over de kracht van muziek: “Muziek is een taal die iedereen op verschillende manieren spreekt”, zei hij. “Muziek raakt het hart van iedereen en kan bijdragen aan het samen leven van verschillende volkeren. Er zijn wereldwijd veel kinderen die niet kunnen zingen. Niet omdat zij geen melodie kunnen houden, maar omdat ze huilen en lijden onder het vele onrecht in de wereld, door de vele oorlogen en conflictsituaties."

Presentator Wilfred Kemp vertelde op 21 april in Podium over de relatie van paus Franciscus en muziek. Hieronder is dat gesprek terug te luisteren.