Anthony Hermus over Charles Ives: 'Zijn muziek is één grote omarming van de chaos'

"In mijn ogen is het één van de belangrijkste componisten van de vorige eeuw", zegt Hermus over Ives. "Hij is de eerste echte Amerikaanse componist. Voorheen was er veel Europese invloed." Een voorliefde voor aparte samenklanken had de componist niet van een vreemde. "Zijn vader was leider van een marching band. En die had de hobby verschillende marching bands in kwarttonen tegen elkaar in te laten spelen. Dan geeft een heel apart effect."

Ives maakte een onverwachte carrièremove. "Hij was een zeer getalenteerd componist, ging naar het conservatorium van Yale. En studeerde daar met hoge punten af. Er werd hem een grote carrière voorspeld als componist. Maar hij wilde geld verdienen en begon een verzekeringsmaatschappij. In de avonduren componeerde hij. En dat deed hij in een totaal eigen wereld. Hij omarmde alles en sloot niks uit."

Patriottische muziek

Hermus probeert zijn stijl te typeren. "Zijn muziek bestaat uit volksmuziek. En protestantse hymnemelodieën, die je zelf op het orgel speelt. Hij was ook organist. Die patriottische muziek hoor je dus ook door al zijn stukken heen." Dat komt ook terug in de Vierde Symfonie die bij het Noord Nederlands Orkest op het programma staaat. "In het tweede deel van die symfonie met de titel Comedy, is het net alsof je in een park staat en je links een bandje hoort spelen een andere band verderop, daar nog wat musici, spelende kinderen en jij staat precies in het midden. Er wordt niet van je verwacht dat je alles hoort. Maar het is één grote omarming van de chaos."

Als iets zeker is, dan is het dat de uitvoering van de Vierde Symfonie iets bijzonders gaat worden. "Het instrumentarium is enorm", legt de dirigent uit. "Er is een groot arsenaal aan toetsinstrumenten. De solopianist is Ralph van Raat, die het stuk al eerder tijdens de BBC Proms-concerten en bij het Concertgebouworkest heeft gespeeld. Dan hebben we nog een quatre-mains-piano, celesta, Ether-organ, gewoon orgel, quartertone piano, bijzondere instrumenten bij het slagwerk."

Banjerende slagwerkers

Een enorme klus om dat in goede banen te leiden. "Vanaf de bok gezien is het koor rechts van mij, die staat op het balkon. Dan linksachter mij heb ik het zogenoemde distant-choir. Dat is achter mij en wordt dus door één van mijn collega’s gedirigeerd. En dan staat er rechts van mij nog een slagwerkensemble dat een parade speelt en dwars door het vierde deel banjert."

Volgens Hermus is het vooral een geweldige ervaring om mee te maken. “Het is geen muziek die je zondagochtend voor de gezelligheid opzet. Maar dit werk maakt een ongelofelijke indruk als je het live ervaart. Wij zijn nu al drie dagen aan het repeteren en het raakt me enorm."

De concerten van het Noord Nederlands Orkest onder leiding van Anthony Hermus met onder meer op het programma de Vierde Symfonie van Charles Ives zijn op 15 en 16 maart in de Oosterpoort in Groningen. Lees meer informatie

Op maandag 18 maart beluister je het concert vanaf 20.00 uur in het Avondconcert. Lees meer informatie