Klassiek in de film Barbie: muziek met een grote impact

Een zacht grommend orgel, modulerende fanfares in de trompetten en dan de mokerslagen op de pauken. Veel meer is het niet. En toch zijn het effectvolle noten met een grote impact. Het is het begin Sonnenaufgang van het symfonisch gedicht Also Sprach Zarathustra dat werd geschreven in 1896 door de Duitse componist Richard Strauss.

Supermens

Strauss schreef het werk tussen 4 februari en 24 augustus 1896 in München. Hij baseerde het op de gelijknamige roman van de filosoof Friederich Nietzsche. Daarin gaat het over de supermens en de bewondering voor de menselijke kracht. Strauss nam die thematiek heel letterlijk door flink uit te pakken met orkestraal geweld en dan ineens weer veel ruimte te laten voor verstilling. Daarmee is het stuk heel programmatisch, de hoofdstukken van het boek worden nauwkeurig gevolgd.

Bierglas

De componist liet zich veel vaker inspireren door grote literaire thema’s. Zo schreef hij symfonische gedichten naar Tijl Uilenspiegel en Don Quichotte. Best opmerkelijk voor een componist die ook eens beweerde dat zulke thema’s helemaal niet nodig zijn en zelfs een bierglas op muziek te zetten is. Het werk Also Sprach Zarathustra duurt ruim een halfuur en is zeer de moeite waard om in zijn geheel te beluisteren.

Poppen

Wat maakt deze muziek zo geschikt voor deze film? Als de muziek opklinkt in Barbie zien we een stoffig en ruig landschap. De kijker die een feelgood-film verwacht wordt op het verkeerde been gezet. Verteller Helen Mirren neemt het woord: "Sinds het begin der tijden. Sinds het eerste kleine meisje ooit bestond zijn er poppen geweest." De muziek van Strauss wordt gebruikt om te laten zien dat er qua speelgoed een enorme verschuiving plaatsvond. Waren het eerst babypoppen, ineens kwamen er barbiepoppen die voldeden aan het ideaalbeeld van de vrouw.

Verandering op muziek

Muziek dus om een verandering extra kracht bij te zetten. Dat is met de openingsmaten uit Also Sprach Zarathustra vaker gedaan. Bijvoorbeeld in de film 2001: A Space Odyssey (1968). Daarin zie je de zon opkomen met de muziek van Strauss om de verandering van dag naar nacht kracht bij te zetten. Hoe toepasselijk voor een deel dat eigenlijk Sonnenaufgang heet.