Het culturele landschap van Arno Visser

KUNSTWERK 1: Eine Faust Symphonie in drei Charakterbildern van Franz Liszt

Tussen augustus en oktober 1854 ontstond een eerste versie van de Faust symfonie bestaande uit drie karakterstudies van Faust, Gretchen en Mefisto in de vorm van symfonische gedichten. De uitvoering van de definitieve versie van de Faust-symfonie kwam tot stand in 1857 en duurt ongeveer 65 à 70 minuten. De compositie bestaat uit drie delen: Faust, Gretchen en Mephistopheles mit Schlusschor “Alles vergängliche ist nur ein Gleichnis”.

KUNSTWERK 2: Het verhaal van de schilder Jan Montyn

Jan Montyn (1924-2015) werd in Oudewater geboren. Hij groeide op in een streng-gereformeerd gezin. Montyn vocht in de loopgraven in de Tweede Wereldoorlog en diende ook bij een Nederlandse legergroep in de Koreaanse oorlog. Terug in Nederland kwam hij terecht in een het "Hare Majesteits Gekkenhuis". In die periode in het gesticht heeft Montyn veel geschilderd. Zodra hij weer vrij was ging hij als kunstschilder aan de slag in Amsterdam. Hierna reisde Montyn af naar Bangkok naar aanleiding van de oorlog in Vietnam om een medische opleiding te volgen zodat hij gewonde kinderen kon helpen. Sindsdien hielp hij kinderen in heel Zuid-Oostazië, van Cambodja tot Vietnam. Zo’n biografie is voer voor een roman. Dat dacht ook Dirk Ayelt Kooiman, die in 1982 een roman schreef, gebaseerd op Montyns leven.

KUNSTWERK 3: De roman Lolita van Vladimir Nabokov

Vladimir Nabokov (1899-1977) komt uit een Russische aristocratische familie die in 1917 naar het Westen vluchtte. Aanvankelijk woonde Nabokov in Duitsland, maar later week hij uit naar Parijs. . Na het bombardement op Rotterdam van 10 mei 1940 zag hij in dat Frankrijk niet langer veilig zouden zijn en vluchtte het gezin naar Amerika. Het enorme succes van Lolita (1955) maakte hem financieel onafhankelijk. Lolita is vanaf het moment van publicatie in 1955 een controversiële roman geweest, niet alleen vanwege het manisch-erotische perspectief van Humbert, maar met name ook vanwege de leeftijd van Lolita. Inmiddels is het boek de schandaalsfeer echter ruimschoots ontstegen en wordt het door critici beoordeeld op zijn literaire merites. Los van de inhoud valt Lolita in stilistische zin op: het is sterk lyrisch geschreven, met passages die lijken op gedichten in proza. Typerend voor Nabokov zijn ook de vele woordspelingen en allusies. Soms krijgt het boek daarmee iets van een puzzel. Met betrekking tot de figuur van Lolita zijn bijvoorbeeld verholen referenties te ontdekken aan Alice in Wonderland, De kleine zeemeermin, Tristan en Isolde, Edgar Allan Poe en een schilderij van John William Waterhouse.

KUNSTWERK 4: Portretten van de Russische schilder Ilya Repin

Ilya Repin (1844-1930), die de bijnaam 'de Russische Rembrandt' heeft, schilderde tijdens de grootste culturele bloei die Rusland tot dat moment had beleefd. Onder anderen de schrijver Tolstoj en de componisten Shostakovitsj en Moessorgsky zijn door Repin geportretteerd. Hij verwierf faam als schilder van het Russische leven. Hierbij had hij evenveel oog voor de schrijnende armoede van de Russische boeren als voor de schittering van de upperclass.

De tentoonstelling Ilja Repin (1844-1930) – Het Geheim van Rusland, die op 15 december 2001 wordt geopend door de Russische cultuurminister Svydkoj, overtreft alle verwachtingen. In vier maanden tijd trekt de expositie, samengesteld door Van Os en slavist Sjeng Scheijen, een kwart miljoen bezoekers. Dagenlang staan er Sovjet-lange rijen voor de ingang van het museum. Het is nog altijd de best bezochte tentoonstelling in het Groninger Museum.