Het culturele landschap van Thomas Beijer

Dit vind ik een geweldige film. Tim Burton is een van mijn idolen, al vind ik dat een wat infantiele term. Hij heeft veel mooie dingen gemaakt, hij blijft verrassen en boeien en inspireren. Maar ik hou wel van dat macabere, die humor, zwarte humor, dat groteske en de originaliteit. En de muziek van Danny Elfman is geweldig. De film is voor mij ook een inspiratie, de karakters zijn grappig, duister en ook zoiets als een danse macabre vind ik geweldig. Dat is natuurlijk heel oud, dat gegeven. Dansende skeletten waar je om moet lachen. Humor om de doodsangst te maskeren. Het weglachen van de angst. Ik heb de film wel 15 keer gezien, ik kijk er nu ook met technische ogen omdat ik zelf dus ook filmpjes maak met deze techniek. Dat had ik als kind al, ik wilde alles weten, sloopte wekkers om te weten hoe de binnenkant eruitzag.

Deze werken heeft hij gemaakt op het eind van zijn leven en Goya had een fascinatie voor duistere zaken, zeker toen hij doof en depressief werd. Mijn favoriet is wel het grote vlak met bruintinten en dan zie je onderaan een hoofd van een hondje. The dog wordt dat werk genoemd. En er is nog een werk van Saturnus die zijn eigen zoon opeet. Gezellig is het niet, maar wel fascinerend. Afgelopen zomer zag ik deze werken in het Prado in Madrid en in de zaal waar deze werken hingen, heb ik wel een tijdje rondgehangen. Het is briljant geschilderd, het leeft echt. Wat me nu zo aantrekt in deze duisternis weet ik niet, het is een soort grimas, een danse macabre het weglachen van de angst die me fascineert. Het is het romantische van de duisternis en het onbekende en een lofzang op raadselachtigheid. Hij laat het mysterie het mysterie.

Dit las ik toen ik 17 jaar was en dat heeft een blijvende indruk op me achtergelaten en is ook van invloed op mijn eigen schrijfstijl. Ik heb het zeker 10 keer gelezen. De Avonden van Reve is eigenlijk eindeloos geouwehoer zei hij er zelf over, het gaat nergens over. Maar het was in die tijd echt iets heel nieuws, iets anders, veel minder statig dan men gewend was in die tijd van de literatuur. Wat je er ook van vindt, het is een klassieker in de Nederlandse literatuur. Het is ook heel grappig, mijn ouders houden ook erg van Reve, thuis lagen ook altijd boeken. En we spreken elkaar ook wel aan met uitspraken uit het boek. Dan vliegen de opmerkingen van Frits van Egters om je oren. Die gelaagdheid, die ironie, die humor over de totale nutteloosheid na de allesverwoestende oorlog, is prachtig.

Toen ik 18 was, leerde ik dit kennen en het greep me zo aan dat ik direct de muziek heb gekocht en ermee aan de slag ben gegaan. Dit is zo overweldigend. In operaproducties wordt vaak veel platgeslagen, maar dit blijft zo mysterieus. Je weet namelijk niet of die zeven deuren in het kasteel ook worden ontsloten en het heeft iets van mysterie. Wat me zo fascineert is dat je eigenlijk niet weet wie nu ‘fout’ is. Is dat Blauwbaard met zijn vreselijke gedrag, of zijn vrouw die maar blijft aandringen dat ze per se de laatste kamer wil ontsluiten? In de muziek hoor je ook iets moois. Je hoort het onheil. Als zij zegt: "Ik hou van je" hoor je dat er in de muziek iets gebeurt, er klinken geen vrolijke noten en je hoort geen zon, maar juist iets duisters.