Kent Nagano dirigeert Wagner (en Abrahamsen)

Na afloop van het concert schoof Kent Nagano aan bij Hans Haffmans. Luister hun gesprek hieronder terug.

Nagano en de ‘authentieke’ Wagner

Kent Nagano werd geboren op 22 november 1951, in Californië, op de naamdag van St. Cecilia. Hij wilde eerst diplomaat worden, maar koos – gelukkig voor ons – voor de muziek. Hij is Generalmusikdirektor en chef-dirigent van de Staatsoper Hamburg en het Philharmonisches Staatsorchester Hamburg, en eredirigent van het Deutsches Symphonie Orchester Berlin. Eerder was hij chef-dirigent bij de Bayerische Staatsoper, waar hij bijvoorbeeld de opdracht gaf voor de mega-opera Babylon van Jörg Widmann, die de Matinee in 2017 naar Nederland haalde.

Op 20 november 2021 dirigeert Kent Nagano Das Rheingold van Wagner. De uitvoering maakt deel uit van een meerjarenproject rond de complete operacyclus Der Ring de Nibelungen dat de dirigent en het oudemuziekensemble Concerto Köln hebben geïnitieerd. Kun je de opera weer laten horen, zoals de componist die voor ogen stond? Hoe klonk het orkest? Hoe dirigeerde Wagner zelf?

Andere instrumenten

Terwijl Wagner werkte aan Der Ring des Nibelungen, hielden talloze uitvinders zich bezig met de fabricage van muziekinstrumenten. Vooral de koperen blaasinstrumenten, maar ook de houtblazers en strijkers kregen een remake. Wagner liet zelfs nieuwe instrumenten bouwen, teneinde de door hem beoogde effecten te kunnen realiseren. Veel van die instrumenten uit het midden van de negentiende eeuw zijn inmiddels gereconstrueerd, en de musici van Concerto Köln leerden ze opnieuw bespelen. Nagano, inmiddels tegen de zeventig, voelde zich weer als een kind, toen hij zich hierin verdiepte: opeens zag hij, hoe ‘ongewoon’ – in onze huidige oren – een Wagner-orkest kan klinken.

'Het’ Duits van Wagner

In samenwerking met wetenschappers stortten dirigent en ensemble zich ook op de articulatie en de uitspraak van het Duits. De Leipziger componist Wagner hamerde er steeds op: “Zing nou eens goed Duits!”: “Wer g nicht van ch unterschieden vermag, ist ein undeutscher Barbar.” Maar, wat was goed Duits in Wagners voorstelling? Sächsisch, Pruisisch, de uitspraak van Hannover? Is er wel een standaard-Duits? In hoeverre wijkt theatertaal, onderwijzers-Duits, radio-Duits of zang-Duits af van het Duits aan de Stammtisch? Hoe houd je de taal – Wagner beschouwde zichzelf ook als dichter – verstaanbaar op het operatoneel? Kun je iets zeggen over de manier van zingen in Wagners tijd? De Britse muziekcriticus George Bernard Shaw was weinig enthousiast toen hij tien jaar na Wagners dood Parsifal had gehoord in het Beierse Wagner-Walhalla Bayreuth: “De bas loeide, de tenor balkte, de bariton zong vals en de sopraan – als ze zich al tot zingen liet verleiden – gierde.” Was dít Wagner, zoals Wagner zich had voorgesteld? Waarschijnlijk niet: verstaanbaarheid en tekstbegrip stonden voor hem centraal, en in zijn geschriften benoemde hij zijn ideaal: de Italiaanse legato-zang.

"Das Rheingold heeft nu een heel andere sound dan we gewend zijn”, aldus Kent Nagano over dit project. “Ik weet zeker dat we Wagner hierna nooit meer zullen spelen en zingen als hiervoor.” Wees erbij, als hij op 20 november 2021 Wagner als ‘authentiek’ Wagner probeert te laten klinken!

NTR ZaterdagMatinee 20 november 2021, 13.00 uur

Concerto Köln
Kent Nagano dirigent

Derek Welton bas-bariton (Wotan)
Johannes Kammler bariton (Donner)
Thomas Mohr tenor (Loge)
Tansel Akzeybek tenor (Froh)
Stefanie Irányi mezzosopraan (Fricka)
Sarah Wegener sopraan (Freia)
Gerhild Romberger mezzosopraan (Erda)
Daniel Schmutzhard bariton (Alberich)
Thomas Ebenstein tenor (Mime)
Tijl Faveyts bas (Fasolt)
Christoph Seidl bas (Fafner)
Ania Vegry sopraan (Woglinde)
Ida Aldrian mezzosopraan (Wellgunde)
Eva Vogel mezzosopraan (Flosshilde)

Wagner Das Rheingold

Beluister ook Edo de Waarts uitvoering van Das Rheingold, in de Matinee van 12 maart 1988.