Stadsgehoorzaal Leiden

Breestraat

De Stadsgehoorzaal is een concertgebouw aan de Breestraat in Leiden met drie zalen. Leiden beschikt al meer dan twee eeuwen over een Stadsgehoorzaal. Het eerste gebouw met die naam bevond zich in de Lokhorststraat, en werd behalve voor de muziek ook gebruikt voor onder meer godsdienstonderwijs aan minvermogenden.

In 1826 werd aan de Breestraat een tweede Stadsgehoorzaal gebouwd.

Multifunctioneel

De aan de Breestraat gelegen linkervleugel van het Sint-Catharinagasthuis werd in 1826 ingericht tot 'Stadsgehoorzaal'. De Grote Zaal van deze Stadsgehoorzaal mat 21 x 8,5 meter, en de kleine zaal deed met haar breedte van slechts 5 meter haar naam eer aan. In de loop van de negentiende eeuw voldeed dit gebouw niet meer.

In 1871 kreeg gemeentearchitect J.W. Schaap dan ook de opdracht een nieuwe gehoorzaal te creëren!

Brand

Deze nieuwe zaal voldeed aanvankelijk, maar al in 1889 werd zijn schepping verguisd als 'tochtig, brandgevaarlijk en derhalve onbruikbaar'. De gemeenteraad besloot tot een verbouwing. Daartoe werd een pand ter linkerzijde aangekocht om te worden geïncorporeerd in het gebouw. Deze zaal werd in augustus 1889 door een grote brand verwoest.

Opschudding

De opvolger van Schaap, de gemeentearchitect ir. D.E.C. Knuttel, kreeg de opdracht ontwerpen in te dienen voor een nieuwe Stadsgehoorzaal. Samen met directeur D. van der Horst van de Leidsche gasfabriek ondernam hij een studiereis naar onder meer het Gewandhaus in Leipzig, de Opera in Frankfurt, het Mellinitheater te Hannover en de Berliner Philharmonie. Naar aanleiding van de nieuwe ideeën die zij mee terugbrachten, ontstond in de gemeenteraadsvergadering van 2 januari 1890 enige opschudding, daar verschillende raadsleden van mening waren dat een gebouw van zo grote allure vrij zou moeten staan. Raadslid Sturler suggereerde het Gravensteen maar af te breken, H.S. Jutta stelde voor de Waalse kerk te slopen en weer anderen vonden dat een prijsvraag moest worden uitgeschreven.

Nieuw in 1891

Het herbouwplan werd uiteindelijk op 24 april 1890 bij de raad ingediend, en de volgende dag al ging de eerste spade de grond in. Met de Waalse kerk werd afgesproken de achter de kerk gelegen consistoriekamer en de kosterij af te breken, om plaats te maken voor een kleine zaal. In ruil hiervoor liet de gemeente aan de andere kant van de kerk een nieuwe consistoriekamer en kosterij bouwen.

Tegelijkertijd werd de ‘Kasteleinswoning’ aan de Aalmarkt (nr. 7) opgeleverd. In dit gebouw woonden gedurende lange perioden beheerders van de Stadsgehoorzaal. Ook was de artiesteningang er te vinden verliep de aanvoer van goederen via dit pand.

Architectuur

De nieuwe Stadsgehoorzaal was (en is) een imposant voorbeeld van neorenaissance-architectuur, dat in Nederland nauwelijks meer voorkomt. De voorgevel met de zuilengalerij geeft een bijzonder allure aan het gebouw. Versieringen en ornamenten zijn uitgevoerd in zink en zandsteen. Van het oorspronkelijke interieur (van na de brand in 1889) zijn onderdelen, zoals de lambriseringen en balkons in de grote zaal en het gehele interieur van de Breezaal tot op de dag van vandaag behouden gebleven.

Gedurende decennia werden vele aanpassingen en uitbreidingen aangebracht.

Restauratie en vernieuwing

Het complex was, na tientallen jaren intensief gebruik voor vele doeleinden, dringend toe aan een structurele vernieuwing en uitbreiding met een kleine zaal. In 1996 werd de Stadsgehoorzaal ingrijpend gerenoveerd onder auspiciën van architect Kees Spanjers, ook verantwoordelijk voor de renovatie van de Beurs van Berlage in Amsterdam. Uitgangspunten waren, naast herstel, behoud en conservering, openheid en verbetering van het comfort. De in de loop der tijd geheel dichtgezette gevel achter de zuilengalerij werd in oorspronkelijke staat hersteld, waardoor de karakteristieke negen bogen weer tot hun recht kwamen en de begane grond een veel lichter en opener aanzicht kreeg.

Interieur

Ook in het interieur van de Grote Zaal werd een aantal belangrijke verbeteringen aangebracht. De verdieping van de zaal en het (flexibele) tribunesysteem verbeterde het zicht op het podium. Door het verwijderen van de in de jaren zestig aangebrachte toneellijst werd de eenheid van podium en zaal hersteld en het podiumoppervlak vergroot. De plaatsing van een drietal lichtbruggen en de vernieuwing van de technische installatie betekenden een vergroting van het aantal gebruiksmogelijkheden. De comfortabele stoelen, de nieuwe kleuren en het sfeervolle sterren-plafond verrijkten het monumentale concertgebouw. Het Adviesbureau Peutz Associés werd gevraagd te onderzoeken hoe de waardevolle zaalakoestiek van de Stadsgehoorzaal kon worden behouden na de renovatie. De Breezaal aan de Breestraatzijde bleef nog vrijwel geheel intact.

Aalmarktzaal

In 2004 werd door de gemeente Leiden besloten tot de uitvoering van de tweede fase van de renovatie, als onderdeel van het Aalmarktproject. Het resultaat was een prachtige nieuwe zaal met uitzicht op de Stille Rijn. De Aalmarktzaal met 349 stoelen is akoestisch gezien één van de beste zalen van Nederland voor kamermuziek, maar ook kleine popconcerten komen hier uitstekend tot hun recht.

In 2014 is de Entreefoyer in de stijl van de vernieuwde Stadsgehoorzaal verbouwd en het resultaat mag er zijn: prachtige lichtinval, een interieur dat uitnodigt voor ontmoeting en vooral een opvallende meterslange raampartij. Een zonnige entree die een en al openheid uitstraalt. Hierdoor valt het gebouw nog meer op in het straatbeeld.

De Entreefoyer heeft alles in zich om de huiskamer van Leiden te worden.

City Concerthall Leiden?

In 2009 werd bekendgemaakt dat de Stadsgehoorzaal verder zou gaan onder de naam Stedelijk Concertgebouw Leiden, omdat City Concerthall Leiden internationaal beter te verkopen zou zijn. Een jaar later koos men ervoor de oorspronkelijke naam Stadsgehoorzaal in ere te herstellen.

En per 1 januari 2011 is de Stadsgehoorzaal Leiden gefuseerd met de Leidse Schouwburg tot Leidse Schouwburg - Stadsgehoorzaal.

Bronnen: leidseschouwburg-stadsgehoorzaal.nl, Wikipedia

Volg Stadsgehoordzaal

• leidseschouwburg-stadsgehoorzaal.nl
• Twitter
• Facebook
• YouTube
• Instagram
• Linkedin
  

Home Booster Klassiek