Koningin Elisabeth Wedstrijd − wie won het concours in voorgaande jaren?

De allereerste winnaar van het Elisabeth-vioolconcours in 1937 was David Oistrach. In dat jaar was hij 29 jaar oud. Zijn winst in België werd gezien als zijn doorbraak in het westen, als eerste violist uit de Sovjet-Unie.

Oistrach was bevriend met de grote Russische componisten van zijn tijd en speelde veel van hun werken: hij bracht muziek van bijvoorbeeld Prokofjev en Mjaskovski in première.

Dmitri Sjostakovitsj schreef zelfs zijn twee vioolconcerten en een vioolsonate speciaal voor Oistrach. Ook de Armeense Aram Katsjatoerian droeg zijn vioolconcert aan Oistrach op, die in 1940 de wereldpremière speelde. We draaien uit dit concert maandag het derde deel, in een opname uit 1965. En het laatste deel van Beethovens Frühlingssonate.

Ludwig van Beethoven
Sonate voor viool en piano nr.5, op.24 in F gr.t., "Frühlingssonate" - deel IV, "Rondo. Allegro ma non troppo"
David Oistrach [viool] & Lev Oborin [piano]

Aram Katsjatoerjan
Concert voor viool en orkest in d kl.t., 1940 - deel III, "Allegro vivace"
David Oistrach [viool]
USSR Radio en TV Symfonie Orkest o.l.v Aram Katsjatoerjan

In 1989 won de toen 17-jarige violist Vadim Repin het concours. Hij speelde op een instrument dat hem geschonken was door de Russische staat. Het was geen mooi instrument, maar het werd in Brussel onder handen genomen door een vioolbouwer, die het instrument prachtig wist op te knappen. Vadim Repin won het concours. Hij speelde in zijn finaleronde het Vioolconcert van Tsjaikovski. Dat nam hij in de jaren 90 op.

Vadim Repin zit in 2024 voor de derde keer in de jury van het Elisabeth Concours.

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski
Concert voor viool en orkest, op.35 in D gr.t. - deel I, "Allegro moderato"
Vadim Repin [viool]
London Symphony Orchestra o.l.v Emmanuel Krivine

In 1967 werd de Elisabeth-wedstrijd gewonnen door de uit Riga afkomstige Philippe Hirschhorn, die toen 21 jaar was. Tijdens de finale speelde hij het eerste vioolconcert van Paganini. Hirschhorn was een uitmuntende violist met een weergaloze techniek en bezat een diep-doorvoelde muzikaliteit. Toch kreeg hij nooit wereldwijde aandacht. In 1989 en 1993 was Hirschhorn zelf lid van de jury van de Koning Elisabethwedstrijd voor viool.

Vanaf 1973 woonde Philippe Hirschhorn in België en nam ook de Belgische nationaliteit aan. Hij overleed in 1996 op 50-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hersentumor. Omdat hij niet veel opnames maakte, wordt Hirschhorn vandaag de dag vooral herinnerd als docent: hij had vele leerlingen en doceerde aan aan het Koninklijk Conservatorium Brussel en aan het Utrechts Conservatorium. Tot zijn studenten behoorden inmiddels bekende violisten als Philippe Graffin, Liza Ferschtman en Janine Jansen.

Op woensdag draaien we Philippe Hirschhorn samen met pianist Elisabeth Leonskaja. Leonskaja werd een jaar na de winst van Hirschhorn achtste tijdens de pianocompetitie van 1968. Mitsuko Uchida werd toen negende. Om maar aan te geven: een concours is ook een momentopname, want deze twee pianisten werden veel beroemder dan de zeven voor hen. De eerste twee delen uit de Derde vioolsonate van Johannes Brahms, live in het Concertgebouw in Amsterdam (30 november 1993).

Johannes Brahms
Sonate voor viool en piano nr.3, op.108 in d kl.t. - deel I, "Allegro alla breve" + deel II, "Adagio"
Philippe Hirschhorn [viool] & Elisabeth Leonskaja [piano]
Pavane Records / ADW 7461

In 1997 won violists Nikolaj Znaider de Koningin Elisabeth Wedstrijd. Hij werd door Yehudi Menuhin benoemd tot 'de opvolger van Eugène Ysaÿe'. De jury prees hem om zijn fenomenale beheersing van zijn instrument en bijzondere interpretaties. Zijn spel doet denken aan de grand old days van het vioolspel. Bijzonder aan zijn spel is, dat je nauwelijks zijn streekwisselingen hoort.

In 2002 debuteerde hij in de NTR ZaterdagMatinee met het Vioolconcert van Carl Nielsen. Twee jaar eerder nam hij het werk op met het London Philharmonic Orchestra onder leiding van Lawrence Foster. Daarvan draait Podium op donderdag deel twee.

Carl Nielsen
Concert voor viool en orkest, op.33 - deel II, "Poco adagio - Rondo. Allegretto scherzando"
Nikolaj Znaider [viool]
London Philharmonic Orchestra o.l.v Lawrence Foster

Er zijn grote violisten te horen geweest, deze week. Maar nog geen
vrouwelijke winnaars en daar staan we vandaag bij stil. Vanaf 1937 wonnen achtereenvolgens Mirjam Fried, Yuzuko Horigome, Yayoi Toda, Baiba Skride, Lim Ji-Young en Stella Chen de eerste prijs van de Koningin Elisabethwedstrijd.|
Vandaag gaan we luisteren naar Baiba Skride. In Europa de bekendste naam in dit rijtje winnaars.

Skride komt uit een bijzonder muzikale Letse familie. Toen ze in 2001 (20 jaar oud) de wedstrijd won speelde ze (zoals veel andere winnaars) het virtuoze Vioolconcert van Tsjaikovski. Vandaag horen we haar in het Vioolconcert van Korngold, samen met Göteborg Symfonieorkest o.l.v. Santtu-Matias Rouvali.