Kunst op de Olympische Spelen: een gouden plak voor componeren

Vanaf 1912 werden er namelijk ook kunstwedstrijden georganiseerd tijdens de Zomerspelen: de Kunstolympiade. Er waren vijf categorieën waaraan je kon meedoen: architectuur, literatuur, muziek, schilderkunst en beeldhouwkunst. Hierbij ging het niet om snelheid of afstand, maar om creativiteit. Er was wel een voorwaarde: de kunstwerken, of composities, moesten geïnspireerd zijn door sport. Een jury bepaalde welke kunstenaar er met een medaille vandoor ging.

De oude Grieken

Ver voor 1912 was kunst al een belangrijk onderdeel van het Olympische Festival van de oude Grieken, de voorloper van de Olympische Spelen zoals we ze nu kennen. De oprichter van de spelen, Pierre de Coubertin, wilde die categorie dan ook erg graag terugbrengen. Grappig detail: Pierre zelf won in het eerste jaar van de Kunstolympiade een gouden medaille voor zijn gedicht 'Ode aan de Sport', dat hij instuurde onder het pseudoniem Georges Hohrod en M. Eschbach.

Twee gouden plakken

Nederland werd in totaal zes keer beloond met een medaille. In 1928 won kunstenaar Isaac Israëls tijdens de spelen in Amsterdam een gouden medaille in de categorie schilderkunst, voor zijn werk 'Ruiter in roode rok'.

Datzelfde jaar kreeg ook architect Jan Wils een gouden plak, voor zijn ontwerp van een Olympisch Stadion. Dit was een zeer praktische winst - hij had het stadion ontworpen voor de Spelen van dat jaar, en stuurde de tekeningen ook maar meteen door naar de jury van de Kunstolympiade. In de jaren erna werd er nog een keer zilver en drie keer brons gewonnen.

De schoonzoon van Dvořák

Ook muziek was één van de categorieën van de Kunstolympiade. Als componist kon je je eigen, originele compositie insturen. In 1912 won de Italiaan Ricardo Barthelemy goud voor zijn werk. In 1932 ging de zilveren medaille naar Josef Suk, de schoonzoon van Antonin Dvořák en opa van violist Josef Suk. Hij kreeg de plak voor zijn mars 'Ins neue Leben'.

Te hoog niveau?

In 1948 werd de kunstcompetitie afschaft door het Olympisch Comité. Ze kwamen tot deze beslissing door het niveau van de kunstenaars - het waren vrijwel allemaal professionals, terwijl de Olympische atleten in die tijd amateurs moesten zijn. Dat was de officiële verklaring, maar achter de schermen speelde er meer. De jury's van de kunstwedstrijd werden ervan beschuldigd partijdig te zijn. De gekozen juryleden kwamen meestal uit de organiserende landen zelf, waarbij het eigen land dan ook het best beoordeeld werd. Dit zie je terug in de cijfers: tijdens de Kunstolympiade in Parijs stond Frankrijk bovenaan, tijdens de editie in Amsterdam wonnen er vooral Nederlanders en tijdens de Zomerspelen van 1936 in Berlijn gingen er van de 32 medailles 12 naar Duitsers. Ook vonden de juryleden en deelnemers dat er te weinig aandacht was voor de kunstwedstrijd.

Hymnes en fanfares

Ook al werd de Kunstolympiade afgeschaft, muziek speelt nog altijd een belangrijk onderdeel bij de Spelen. Zo heeft een aantal grote componisten hymnes geschreven voor de openingsceremonies; denk aan Strauss met zijn omstreden hymne voor de Duitse Spelen in 1936 en filmcomponist John Williams en zijn 'Olympische Fanfare'. Ook wordt er veel klassieke muziek gebruikt tijdens andere wedstrijdonderdelen, zoals turnen, kunstschaatsen en dressuur. Tijdens de spelen in Beijing in 2008 wonnen Anky van Grunsven en haar paard Salinero goud met hun dressuuruitvoering op muziek van pianist en componist Wibi Soerjadi.

Bronnen: wikipedia.com, kunstvensters.com, onh.nl, classicstogo.nl