Wat is de beste uitvoering van Schuberts Tweede Pianotrio?

De naam van Franz Schubert is verweven met de stad Wenen. Hij werd er geboren, groeide er op, was er musicus en stierf er in 1828. De jonge Franz was een muzikaal begaafd kind. Zijn vader gaf hem zijn eerste vioollessen en zijn oudere broer pianolessen. Op jonge leeftijd ging hij naar een muziekschool die opleidde voor het hofkoor van het keizerrijk. Hij trad als violist ook toe tot het schoolorkest, waarin hij kennismaakte met muziek van Haydn, Mozart en Beethoven. Hij zette zijn studie onder meer voort bij Antonio Salieri, die over hem zei dat hij alles wist wat er over muziek te weten viel.

Zijn vader adviseerde hem om geen muzikale carrière na te jagen en dat volgde hij op. Het resultaat was dat Schubert drie jaar lang met tegenzin voor de klas stond. Gelukkig bleef hij driftig componeren en zette hij zijn studie bij Salieri voort. Hoewel hij besloot te stoppen met lesgeven en zich volledig op de muziek te storten, had hij weinig succes met zijn composities. Critici vonden zijn muziek te modern.

In 1821 had hij zijn eerste grote successen als componist met liederen als Erlkönig en Gretchen am Spinnrade. De componist werd als uitvoerend lid toegelaten tot de Gesellschaft der Musikfreunde, wat hielp om zijn naam onder de Weense burgerij te vestigen. In maart 1828 had de componist veel succes met een concert met eigen werken. De vreugde was van korte duur. Hij stierf acht maanden later op 31-jarige leeftijd. De oorzaak werd officieel toegeschreven aan buiktyfus, maar sommige historici denken dat het gezien de symptomen syfilis was.

Het werk

In de periode dat Schubert leed onder zijn ziekte was er dus nog wel een concert met eigen werken. Eén van de stukken die op het programma stond was het Tweede Pianotrio. Hoewel het concert kon rekenen op veel belangstelling, verschenen er geen recensies in de kranten. De meeste aandacht ging naar sensationele optredens van een andere musicus: de Italiaanse vioolvirtuoos Niccolò Paganini.

Het Tweede Pianotrio zit barstensvol geniale muzikale ingevingen. Stemmingen wisselen snel. Om de luisteraar bij de les te houden verandert hij de toonsoort geregeld van majeur naar mineur en andersom. Instrumenten gaan echt met elkaar de dialoog aan. De natuur is nooit ver weg en het Trio doet nog het meeste denken aan een boerendans. Het werk eindigt met een Finale, waarin Schubert terugverwijst naar het langzame deel. Iets wat de eenheid van het werk erg ten goede komt.

De Vergelijking

In De Vergelijking van Diskotabel werden weer drie opnames naast elkaar gezet. Welke was de beste? Je beluister het hieronder terug.

Welke opnames kwamen aan de orde? Hieronder staan ze op een rij.

A Andreas Staier [fortepiano] & Daniel Sepec [viool] & Roel Dieltiens [cello] (Harmonia Mundi, 2016)
B Trio Con Brio Copenhagen (Orchid Classics, 2024)
C Trio Wanderer (Harmonia Mundi, 2008)

Krijg je geen genoeg van deze muziek? Een mooie uitvoering om te bekijken is die van Ronald Brautigam, Esther Hoppe en Christian Poltéra.

Verder luisteren

Met viool, cello en piano heeft een pianotrio een ideale bezetting. Maar het kan ook heel anders. Dat bewijst het bekende Forellenkwintet van dezelfde componist. Hij schreef het voor piano, viool, altviool, cello en contrabas.

De naam van het werk is gebaseerd op het vierde deel, waarin Schubert zijn lied Die Forelle (op. 32, D 550 uit 1817) citeert. De melodie gebruikt hij als basis voor de variaties.