Sven Arne Tepl: "Alles staat met elkaar in verband en borduurt voort op elkaar"

Streamen of cd’s?

Streamen doe ik onderweg met de koptelefoon op. Dat is natuurlijk praktisch. Maar thuis heb ik nog veel cd’s. Dat zijn vaak opnames die niet op de streamingsdiensten zijn verschenen, cd’s die zijn verschenen bij kleine labels of andere bijzondere albums. Ik denk bijvoorbeeld aan opnames uit het laatste seizoen van de Duitse tenor Fritz Wunderlich. Zijn recitals in Edinburgh en Salzburg zijn echte collectors items. Die heb ik thuis op de plank.

Alleen of samen luisteren?

Er is in mijn geval natuurlijk sprake van beroepsdeformatie als ik muziek luister. Als artistiek directeur luister ik gericht naar een bepaalde solist of de interpretatie van een dirigent. Toch luister ik juist ook graag samen met mijn vrouw of met vrienden naar muziek. Een symfonie van Mahler bijvoorbeeld, of muziek van Schubert. En dan lekker een glaasje wijn erbij. Op zo’n manier naar muziek luisteren is als een ritueel. Het is moeilijk om tijd te vinden om echt lekker zonder afleiding te luisteren, maar als het lukt is dat beste manier om je te laten raken.

Vóór of ná 1900?

Tja… Waar zouden we zijn zonder componisten als Bach en Haydn? Op het moment dat je de Goldbergvariaties hoort, dan staan die absoluut op nummer 1. Maar dan hoor je ineens het Vioolconcert van Alban Berg, dan kan ik niet zeggen dat ik alleen voor muziek van vóór 1900 kies. Alles staat bovendien met elkaar in verband en borduurt weer voort op elkaar. Alle componisten hadden 12 noten tot hun beschikking en geven daarmee een getuigenis van een bepaalde tijd.

Als ik iets luister, ben ik helemaal in het moment met die muziek, dan krijgt dat stuk mijn volle aandacht. Als ik naar een onbewoond eiland zou moeten reizen met één koffer muziek, dan zou die koffer gewoon niet groot genoeg zijn voor alles wat ik mee zou willen nemen. Nou ja, wat ik wel zeker weet is dat de Winterreise van Franz Schubert boven op de stapel zou liggen, want die gaat sowieso mee.

Als ik iets luister, ben ik helemaal in het moment met die muziek, dan krijgt dat stuk mijn volle aandacht. Als ik naar een onbewoond eiland zou moeten reizen met één koffer muziek, dan zou die koffer gewoon niet groot genoeg zijn voor alles wat ik mee zou willen nemen. Nou ja, wat ik wel zeker weet is dat de Winterreise van Franz Schubert boven op de stapel zou liggen, want die gaat sowieso mee.

Haydn of Mozart?

In Diskotabel bespraken we de Sieben letzten Worte van Haydn, dus laat ik in dit geval maar Haydn zeggen. Hij begon het natuurlijk ook allemaal – strijkkwartetten, pianotrio’s, de sonatevorm. Hij was als een oerknal. Zonder Haydn geen Mozart. En ja, dan heb je natuurlijk ook Bach nog, die oude boom op het dorpsplein waar iedereen zich omheen verzamelt. Hij is het geweten van de mensheid.

Sieben letzten Worte in oorspronkelijke of latere versie?

Kun je daartussen kiezen? Het antwoord is: nee. In alle verschillende versies hoor je hoe diep Haydn komt. Haydn schreef als eerste de versie voor orkest, dat is waar, maar met de intimiteit van de strijkkwartetversie komt hij dicht bij je ziel. Hij heeft het zo simpel opgeschreven, het lijken gewoon een paar motieven en de puurheid van vier strijkers leent zich goed voor die intimiteit. Dat vind ik ontroerend. Maar dan heb je versie voor koor met solisten, waarin tekst als extra laag erbij komt. En dan heb je nog een versie voor piano. Het zijn eigenlijk vier heel verschillende stukken met allemaal een heel eigen kwaliteit.

Verrassing of bevestiging?

Tja, waarom ga je naar een restaurant waar je laatst al een keer lekker hebt gegeten? Aan de ene kant wil je iets wat vertrouwd is, maar je bent ook benieuwd naar hoe het deze keer zal zijn. Je wil je kunnen verheugen. De verrassing schuilt tijdens een concert voor mij niet per se in de noten die in de partituur staan, maar juist in de interpretatie van de musici. Door het improviserende karakter van muziek maken, de keuzes die tijdens het spelen worden gemaakt, kunnen er live magische momenten ontstaan.

Vooruit, één open vraag: wat is je favoriete opname?

Dat is de Sonate nr.21, D.960 van Schubert, gespeeld door Radu Lupu. Vooral het langzame deel daaruit is wonderschoon. Daarin hoor je ook dat improviserende karakter, alsof hij spontaan doet wat hij die dag wil. Alsof hij vanachter de vleugel toevallig speelt wat er in hem opkomt. Het klinkt als ongekende vrijheid.