Sharon Houkema

Torenkamerplan
Momenteel werk ik aan een kunstproject voor een locatie aan de Waddenzee bij Pingjum in Friesland. Dit vindt plaats binnen de context van Marne Art: een kunstroute die op initiatief van bewoners tot stand komt. Het project dat ik ontwikkel reageert op de plaatselijke geschiedenis van een in de Middeleeuwen verdronken klooster. Ik wil op locatie in een hypothetische toekomst opnieuw een spirituele leefgemeenschap stichten. Zoals een Re-enactment een historische periode of gebeurtenis met behulp van kostuums en rekwisieten náspeelt, zo wordt het bestaan van deze toekomstige leefgemeenschap vóórgespeeld in een Pre-enactment.

De spiritualiteit van de gemeenschap is gebaseerd op de ecologie. De bewoners ervaren een diepe verbondenheid met elkaar, met het omringende gebied en met alle daarin levende wezens. Het dagelijks leven staat in het teken van deze verbondenheid, en deze wordt gecultiveerd door o.a. meditatie en rituele viering. Om hier gestalte aan te geven worden voor de Pre-enactment ceremoniële objecten gecreëerd, kostuums vervaardigd, teksten geschreven, maaltijden bereid en zo meer. Deelnemers aan de manifestatie nemen ook deel aan deze voorbereidingen. Zo ontstaat tijdens de voorbereidingen een creatieve gemeenschap. Maar voordat er invulling aan de activiteiten kan worden gegeven is het belangrijk dat ik me eerst een beeld vorm van dat toekomstige door de invloed van o.a. klimaatverandering gewijzigde gebied, en de vormen dat het zou kunnen voortbrengen. Daar zal ik deze week aan wijden.

Dag 1 - Maandag 19 november 2018
Temperatuur 7°, bewolkt, geen neerslag.
Getij op locatie: vloed, 75 cm.
Wassende maan, 4 dagen tot vol.
Zon onder 16:39, 32 dagen tot winterwende.

Hoe zal het gebied, waarvoor ik mijn kunstproject ontwikkel, er in de toekomst uitzien? Er zijn verschillende scenario's mogelijk, afhankelijk van o.a. de zeespiegelstijging en de wijze waarop men hier op zal reageren. Voor het eind van deze eeuw verwacht de IMBIE een stijgingsmaximum van 1 meter. Maar ook het erg optimistische RCP2.6 scenario kan al een halve meter stijging tot gevolg hebben. De discussie over de wijze van reageren is reeds begonnen. Hierin worden verschillende manieren van barrière versterking besproken, en hoe het oprukkende zoute kwelwater te 'temmen'.

Toch kom ik ook visies tegen die niet langer tegen het water willen strijden, maar ermee willen samenwerken. Door het (deels) wegnemen van de dijken zou een meer geleidelijke overgang tussen zout en zoet water ontstaan, zoals dat voor het proces van bedijking algemeen was. De verwachting is dat dit veel van de huidige ecologische problemen in het gebied zou wegnemen.

Ik kijk naar een afbeelding waarin de zoet-zout overgang van het gebied in de 8e eeuw in kaart is gebracht. Het is een fascinerende kaart vol grillige lijnen. In gedachten probeer ik deze lijnen te vertalen naar een perspectief vanaf de grond. Het is veel gemakkelijker me het huidige landschap voor te stellen met een bredere of extra dijk.

Welk scenario zal ik volgen? Hoe ver zal ik de toekomst in 'waden'? En hoe verbeeld ik een landschap dat er nog niet is, in een landschap dat er wel is?

Dag 2 - Dinsdag 20 november 2018
Temperatuur 4°, bewolkt, geen neerslag.
Getij op locatie: eb, -49 cm.
Wassende maan, 3 dagen tot vol.
Zon onder 16:38, 31 dagen tot winterwende.

Zeespiegel

Wereldwijd verhalen mythen over overstromingen als straf van de goden. Tot in de middeleeuwen werden in onze kustgebieden mensenoffers aan zee gedaan. Men bond het offer aan een paal op het strand in afwachting van het opkomende getij. De hoop was dat dit de zee van het land zou houden, maar het diende vooral de bestendiging van de hiërarchische orde. Ik denk dat de huidige vloed aan dystopieën een soortgelijke functie heeft.

Dag 3 - Woensdag 21 november 2018
Temperatuur 4°, overwegend bewolkt, geen neerslag.
Getij op locatie: eb, -30 cm.
Wassende maan, 2 dagen tot vol.
Zon onder 16:36, 30 dagen tot winterwende.

De Brakwatermossel keerde na 5 miljoen jaar, via Amerika terug naar Europa als 'exoot', waar ze vooral genoemd wordt met betrekking tot de economische schade die ze veroorzaakt door telkens intrek te nemen in de koelwatersystemen van kolengestookte energiecentrales en andere industrieën. De kleine larven passeren zonder moeite de filters waarna ze zich als volwassenen in grote aantallen vasthechten. Deze 'biofouling' wordt bestreden door middel van biociden (chloor). Dit doodt de larven. De volwassenen kunnen een aanval langere tijd overleven door de kleppen gesloten te houden.

Dag 4 - Donderdag 22 november 2018
Temperatuur 2°, sneeuw.
Getij op locatie: eb, 97 cm.
Wassende maan, 1 dag tot vol.
Zon onder 16:35, 29 dagen tot winterwende.

CO2 Sequestratie Ceremonie

Vandaag was ik op zoek naar zeegras. Zeegras neemt heel veel CO2 op, wel drie keer zoveel als regenwouden. Vroeger was de zee vol zeegrasvelden. Ze verdwenen na de komst van de afsluitdijk. Op kleine schaal wordt geëxperimenteerd met terugkeer. Soms met succes.

Dag 5 - Vrijdag 23 november 2018
Temperatuur 1°, overwegend bewolkt, geen neerslag
Getij op locatie: eb, 67 cm.
Volle maan
Zon onder 16:34, 28 dagen tot winterwende.

Making Future Sense of Place

De afgelopen dagen heb ik een helder beeld ontwikkeld van de 'setting' die vertaald gaat worden in de Pre-enactment. Mijn dank daarvoor gaat met name uit naar de biobouwers: de Mosselen voor het filteren, het Zeegras voor de Koolstofopslag, en verder: Zeekraal, Lamsoor, Zilte Aardappelen, Zeeaster, Zoutwaterzannichellia, Snavelruppia, Zuiderzeekrabbetjes, Glasaaltjes, Aasgarnalen, Steenlopertjes, Goudplevieren, Zilverplevieren, Kluten, Kuifeenden, Fijne en Grove zanddeeltjes, het Slib, het Water, de Getijdendynamiek, het Poolijs, de Mensen, en iedereen die ik vergeten ben te noemen.

Wil je over de voortgang van het project op de hoogte worden gehouden? Stuur een bericht via mijn website: www.sharonhoukema.info.