Koen Jacobs

Torenkamerplan
Als uitgangspunt vind ik het interessant dat sieraden vaak een herinnering met zich meedragen. De Torenkamer wil ik gaan gebruiken om terug te gaan naar de essentie van mijn werk. Kan je als volwassene herinneringen aan je kindertijd opnieuw beleven en terug gaan naar de naïeve droomwereld van een kind?

De eerste twee dagen van de residency wil ik gaan tekenen, om weer ruimte te maken voor fantasie. Vervolgens ga ik een dag speelse objecten maken, misschien wel diertjes, van een berg spullen/materialen en alledaagse gebruiksvoorwerpen die ik van te voren verzameld heb. De tekeningen en objecten dienen als inspiratie om de laatste twee dagen vormen te maken van metaaldraad. Deze zie ik als ruimtelijke tekeningen in draad, die later als sieraad op het lichaam gedragen kunnen worden. Door te buigen met mijn vingers en in combinatie met simpele goudsmeden tangetjes geef ik ze vorm.

Dag 1 - Maandag 10 december 2018
Als kind droomde ik er al van om in een torenkamer te wonen, dus dit moet wel de ideale plek zijn om het kind in mezelf naar boven te laten komen.

Bij binnenkomst in de torenkamer besloot ik het meteen gezellig te maken met een kerstboompje op tafel en een fotolijst met een afbeelding van mezelf toen ik 5 jaar oud was en poseerde in de holte van een rots in Brazilië. Het land waar ik als kind 3,5 jaar gewoond heb. Deze week hoop ik mezelf weer te verrassen en verwonderen zoals ik dat deed als kind. De foto herinnert mij hieraan.

Op tafel ben ik begonnen met het bouwen van een kasteel van houten blokken om mijn verstand op nul te zetten. Een serie fotokopieën van mijn eigen kindertekeningen van vroeger heb ik opgehangen als startpunt voor mijn onderzoek deze week. Vandaag heb ik een serie tekeningen gemaakt van Ecoline en krijtjes, wat erg moeizaam verliep. Ik wilde namelijk geen kindertekeningen imiteren, maar wel leren van de fantasierijke blik die ik als kind had. Ik besloot om al tekenend een reactie te maken op de kindertekeningen van vroeger en ze door elkaar op te hangen.

Dag 2 - Dinsdag 11 december 2018
Met het ontwaken van het Vondelpark was het ook tijd voor mij om op te staan. Vanuit je bed klauter je zo de trap af en sta je meteen weer middenin de Torenkamer, omringt door mijn tekeningen van de eerste dag.

Met een frisse blik ben ik verdergegaan met tekenen en steeds vormt iedere tekening een reactie op een tekening die aan de muur hangt. Vanuit de dieren ben ik uitgekomen bij een serie voertuigen, waarbij ik meerdere lagen Ecoline over elkaar heen heb aangebracht om tot een soort dromerige tekeningen komen. De strakke lijnen van de kwast vervagen wanneer de Ecoline het papier in trekt en het fascineerde mij hoe de voertuigen hierdoor in vorm worden aangetast.

Voor een uur heb ik het werk stil gelegd om te observeren en te schrijven.

Ik ben zo gefascineerd door kindertekeningen, omdat ze voor mij tastbare herinneringen zijn aan mijn kindertijd en tegelijkertijd een documentatie vormen van de manier waarop ik als kind tegen de wereld aankeek. Kindertekeningen zijn het resultaat van een combinatie tussen hun observatie van de wereld om zich heen en de rijke fantasie van hoe kinderen denken dat de wereld eruit ziet. Een paar simpele lijnen kunnen een mens voorstellen, met 3 puntjes en een halve boog als blij gezichtje. Perspectief en verhoudingen hoeven niet te kloppen, alles kan. Huizen die boven een berg in de lucht zweven, en bloemen die groter zijn dan mensen. Als kind ben je de wereld nog aan het ontdekken en zelfs de simpele kleine dingen uit het dagelijks kunnen voor verwondering zorgen. Kindertekeningen zie ik als een documentatie van deze spanende ontdekkingsreis.

Dag 3 - Woensdag 12 december 2018
Vandaag mag ik eindelijk van tekeningen overgaan naar het maken van ruimtelijke vormen. Ik heb een berg spullen meegenomen, variërend van rietjes, plastic bekers en keuken sponsjes, tot schelpen, kralen en kinderknutsel materialen als pompoms en pijpenragers. De tafel verandert al snel in een vrolijke chaos van kleuren. Waar het witte lege vel papier een drempel vormt om te beginnen, besluit ik nu gewoon een keukenspons te pakken en deze met een schuine lijn door te knippen. De twee delen plaats ik in verschillende composities tegen elkaar aan om te kijken wat er gebeurt. Ook al is het nog heel erg abstract, toch zie ik er al een helikopter in ontstaan. Van papier knip ik een soort ijzers van een slee en samen met twee wieken is het beeld compleet.

De keukenspons blijkt een makkelijk materiaal om vorm te geven en intuïtief voel ik een verbinding met mijn tekeningen. Langzaam ontstaat er een wereld van voertuigen en diertjes en steeds laat ik mij weer verrassen door gewoon te beginnen met knippen en te kijken wat er ontstaat. Hoewel ik zelf van verfijnde details houd, heb ik me voorgenomen om een zekere abstractie te behouden.

Om beter te kunnen focussen op de vorm en niet te worden afgeleid door kleuren, had ik het plan om alle objecten in een kleur te spuiten. Ik moet echter bekennen dat ik heb besloten om van mijn plan af te wijken, omdat ik toch stiekem gefascineerd ben door de kleuren. Tegen het einde van de dag bouw ik een landschap voor de objecten waarbij ik speel met de kleurcontrasten tussen de verschillende sponsjes. Juist omdat de keukenspons een compleet ander materiaal is dan waar ik thuis mee werk, heb ik vandaag zoveel plezier gehad en werd ik verrast door de mogelijkheden van het materiaal. Het word nog spannend hoe ik morgen een volgende stap ga maken in de richting van sieraad.

Dag 4 - Donderdag 13 december 2018
Een onverwachts geluid in de vroege ochtend doet mij ontwaken uit een droom en ik besluit om op te staan. Vandaag ga ik werken met metaaldraad. Thuis ben ik gewend om vormen op te bouwen uit verschillende onderdelen die ik met een soldeerbrander aan elkaar zet. Het is dus een leuke uitdaging om in de Torenkamer met minder middelen te moeten werken. Als uitgangspunt neem ik 1 - 2 meter metaaldraad en probeer hiermee een complete vorm op te bouwen uit een stuk. Dit doe ik door het draad met mijn vingers te buigen, in combinatie met goudsmeden tangen. Deze manier van werken met metaaldraad voelt als een ruimtelijk vorm van tekenen. Wanneer ik naar de vormen kijk die ontstaan, zie ik een bepaalde vervreemding, doordat ze zowel plat als driedimensionaal zijn. Onder invloed van de vele kleuren die momenteel de Torenkamer domineren, krijg ik snel het verlangen om ook kleur toe te voegen aan het metaaldraad. Met kralen, pompoms, Fimo klei en garen breng ik de vormen tot leven.

Wanneer ik even afstand neem van mijn werk om de ruimte te observeren, zie ik een kwaliteit in de losse manier van werken met de Ecoline tekeningen, maar ook in de vormen opgebouwd uit keukensponsjes en van metaaldraad. Echter mis ik nog een zekere benadering in de manier waarop de vormen als sieraad gedragen kunnen worden. Bij de keukenspons-helikopter kreeg ik intuïtief het gevoel dat deze leuk kan zijn als broche en besluit er een te gaan maken. Ik maak een simpele brochering die ik met een lijmpistool vastzet en spelt de helikopter meteen op. Ik word vrolijk van het resultaat. Met de overige voertuigen maak ik een ketting die voor mij de ontdekkingsreis van de drager representeert. De sieraden die ik thuis maak, zijn ontzettend gecompliceerd en tijdrovend om te maken en daarom ben ik vandaag juist zo gefascineerd door de lossere manier van werken in de Torenkamer.

Dag 5 - Vrijdag 14 december 2018
Ik voel me ondertussen al helemaal thuis in de Torenkamer, maar vandaag is helaas is alweer mijn laatste dag aangebroken. Als sieradenmaker ben ik gefascineerd door de eigenschap dat sieraden vaak herinneringen met zich meedragen en een middel vormen om deze weer op te roepen. Ik wilde deze week onderzoeken of je als volwassene herinneringen aan je kindertijd opnieuw kunt herbeleven en dat is wat mij betreft gelukt.

Je moet het niet letterlijk zien, in de zin van dat ik mezelf weer als kind gedragen heb, maar ik heb ruimte gemaakt om mezelf weer te laten verrassen en nieuwe dingen te ontdekken zoals ik dat als kind deed. In de Torenkamer heb ik dan ook op een compleet andere manier gewerkt dan thuis en gebruikte ik ook hele andere materialen. Uiteindelijk ben ik volledig van mijn plan afgeweken, maar dat was juist het verrassende. Zo had ik van te voren nooit verwacht sieraden te maken van keukensponsjes. Het was een mooie ervaring om complexe goudsmid technieken te verruilen voor een schaar en lijmpistool en al spelenderwijs vormen te laten ontstaan. Deze snelle en vrije manier van werken deed me denken aan de tijd dat ik als kind nog knutselde.
Vandaag heb ik gewerkt aan een tweede ketting opgebouwd uit dieren figuren die in een schakel achter elkaar aan lopen en zwemmen en heb ik geprobeerd om te leren van de kwaliteiten van het sieraad dat ik gisteren maakte. De hele dag heb ik rondgelopen met de met de helikopter-broche om uit te testen hoe deze functioneert en het was leuk om te zien dat veel mensen er vrolijk van werden.

Het resultaat van een week in de Torenkamer zie ik als een bibliotheek van nieuwe ideeën. Als u benieuwd bent hoe dit onderzoek zich gaat doorontwikkelen tot draagbare sieraden, houd dan mijn website in de gaten: www.koenjacobs.amsterdam. Ik wil het team van Opium en VondelCS ontzettend bedanken voor mijn fantastische week in de Torenkamer en in het bijzonder Fieke de Boeck voor de organisatie en goede zorgen.