Frank Martin

Levensloop

Frank Martin werd geboren in 1890 in Genève, in een groot gezin. Hij was het tiende kind van pastoor Charles Martin en zijn vrouw Pauline Martin-Duval. Als kind leerde hij al muzieknotatie, in een paar dagen. Hij kreeg de kennis van zijn zussen, die al muziekles hadden. Op zijn negende schreef hij zijn eerste compositie, het kerstlied Tête de Linoitte.

Toen hij 15 jaar oud was kreeg Martin zijn eerste muzieklessen. Hij kreeg daar compositie en muziektheorie en ontwikkelde zijn pianospel. Een paar jaar later begon hij aan zijn studies wiskunde en natuurkunde in Genève, maar in de muziek vond hij zijn passie. Martin bezocht nooit het conservatorium, maar ging wel werken in het muziekonderwijs. Zo werd hij in 1930 docent kamermuziek op het conservatorium van Genève. In 1922 richt hij de Société de Musique de Chambre de Genève op, een kamermuziekgroep waar hij de leiding had en klavecinist was.

Bekendste compositie

In datzelfde jaar componeerde Martin zijn Mis voor dubbelkoor, niet voor een opdrachtgever, maar ‘uit vrije wil’. Hij noemde het ‘een zaak tussen God en hemzelf’. Niemand hoefde het te horen, niemand hoefde het te spelen. Omdat Martin onzeker was over de esthetiek van het muziekstuk hield hij de mis voor zichzelf. Pas ruim 40 jaar later werd de mis voor het eerst uitgevoerd. Het werd een van de bekendste werken die Frank Martin ooit schreef.

Frank Martin in Nederland

In 1946 verhuisde Frank Martin naar Nederland. Kort woonde hij in Bergen aan Zee en later verhuisde hij naar Amsterdam. In 1950 werd hij docent compositie aan het conservatorium in Keulen. In 1956 verhuisde Martin naar Naarden, waar wij tot zijn dood woonde. Het huis daar werd zijn rustoord, omgeven door groen, vogels en eekhoorns. Tien dagen nadat hij zijn muziekstuk Cantata had afgemaakt stierf Martin, op 21 november 1974.

Het Frank Martin Huis was tot 2021 een museum, waar de benedenverdieping sinds zijn overlijden niet was veranderd. Hier stonden onder meer zijn bibliotheek, brieven, archieven, publicaties, bladmuziek en het bureau waaraan hij zijn Requiem, Monsieur de Pourceaugnac en Pilate componeerde. Het grootste deel van het archief verhuisde naar een appartement in Almere.

Hoe klinkt zijn muziek?

Frank Martin was een moderne componist met zijn eigen stijl. Zijn muziek wordt omschreven als 'hemels', en zelfs de atonale muziek van Arnold Schönberg wist Martin in een tonaal kader te herschrijven.

Ferry Jongbloed, sinds 2019 voorzitter van de Frank Martin Stichting, heeft Martins werk stap voor stap leren kennen. Van de ongeveer 120 stukken worden er maar 10 tot 20 regelmatig uitgevoerd, zegt hij, en Jongbloed heeft nog niet eens alles gehoord. Het is ook geen ‘alle 13 goed’, vult hij aan. Martins mis wordt nu overal uitgevoerd, maar ander werk is minder toegankelijk. Hij noemt de muziek enorm verfijnd en diepgaand, en volgens Jongbloed bevat het ook vrolijkheid. Martin hanteerde een bepaalde manier van akkoorden schrijven en verschuivingen daarin, Je kunt zijn handtekening zo herkennen. Ferry Jongbloed: “Ik ontdek steeds nieuwe lagen, ook in bekender werk, en kan er geen genoeg van krijgen. Het is een verrijking van mijn leven”.

De NRC zegt het volgende: "Martin kijkt door de lens van zijn tijd terug naar Bach en de Middeleeuwen, zonder zich druk te maken over ‘het publiek’ – hij schreef tenslotte voor God alleen. En juist de talrijke momenten waarop zijn lens even beslaat, zijn het interessantst. Zoemende dissonanten kruiden de harmonieën."