22 december 1979: Michael Tilson Thomas dirigeert Stravinsky

Stravinsky – van ‘filmcomponist tot twaalftoner’

Het programma belichtte verschillende facetten van Stravinsky’s veelzijdige loopbaan. Twaalftoonwerken als de Requiem canticles (1966) en de Variations ‘Aldous Huxley in memoriam’ (1965), het strikt geconstrueerde Canticum sacrum (1955), de neoklassieke en evenzeer streng georganiseerde Symphonie des psaumes (1930), maar ook het orkestwerk Ode. In die driedelige klaagzang uit 1943 vormt het herdersdicht (‘Eclogue’) een opvallend opgewekt middendeel. De uitbundige inzet van hoorns is te verklaren uit de oorspronkelijke bedoeling van deze muziek. Zij was, net als Four Norwegian moods, een restant van Stravinsky’s pogingen om in zijn nieuwe thuisland Amerika ook als filmcomponist aan de bak te komen. De ‘Eclogue’ moest de muzikale omlijsting van een jachtscène uit de film Jane Eyre van Robert Stevenson worden, maar de opdracht ging uiteindelijk naar Bernard Herrmann. Stravinsky’s bekendste bijdrage aan de Amerikaanse filmmuziek bleef daarmee het fragment uit de Sacre du printemps dat Walt Disney in 1940 gebruikte als begeleiding van zijn dino’s in Fantasia.

Zvezdoliki

Het concert opende met Zvezdoliki (in het Frans: Le roi des étoiles). Het stuk uit 1911-1912 – Stravinsky had zijn ballet Petroesjka net af en was nog druk doende met de Sacre du printemps – lijkt zich aan de lijn van het oeuvre te onttrekken. Hoezeer de Rus zich later ook van de muziek van Alexander Skrjabin zou afkeren, in Zvezdoliki, op tekst van de symbolist Konstantin Bal’mont, lijkt hij zich wél met het Russische symbolisme en de skrjabineske theosofie te hebben bezig gehouden. Stravinsky speelde op z’n piano uitsluitend Skrjabin en Debussy toen hij aan zijn ruim vijf minuten lange cantate werkte, zo bekende hij aanvankelijk. In een gesprek met zijn vriend Robert Craft beweerde hij (veel) later dat hij niet in enige vorm van mystiek geïnteresseerd was. Bal’monts tekst was wel “duister, zowel als gedicht als in zijn mystiek, maar zijn woorden zijn goed, en het waren woorden die ik nodig had, geen betekenissen. Ik zou je zelfs nu niet kunnen vertellen waar het gedicht over gaat.”

Beluister het concert

Radio Filharmonisch Orkest
Groot Omroepkoor *
Michael Tilson Thomas, dirigent

Igor Stravinsky - Zvezdóliki (‘Le roi des étoiles’) *
Igor Stravinsky - Ode
Igor Stravinsky - Requiem canticles *
m.m.v. Liesbeth Teipe-Boom, sopraan; Ria Bollen, alt; Kenneth Bowen, tenor; John Bröcheler, bas
Igor Stravinsky - Canticum Sacrum *
m.m.v. Kenneth Bowen, tenor; John Bröcheler, bas
Igor Stravinsky - Variaties voor orkest, ‘Aldous Huxley in memoriam’
Igor Stravinsky - Psalmensymfonie

Het concert is na drie maanden helaas niet meer beschikbaar.

Omslag: AFP