19 oktober 1968: Eerste Matinee met Martha Argerich

Drie jaar na het winnen van het vermaarde Chopin-concours in Warschau treedt Martha Argerich (*1941) voor het eerst in de Matinee op. Het is 19 oktober 1968. De Argentijnse pianiste, “de bloem van de Chopinvertolkers”, aldus Toon Vranken in het dagblad De Tijd, speelt het Eerste pianoconcert van Chopin “met de onbevangen frisheid van haar jong talent”.

De meningen zijn echter verdeeld. H.J.M. (Henk) Muller in de Telegraaf is minder overtuigd van haar neiging “het stuk in kwestie te ontvrouwelijken en ontparfumeren”. En ook Lex van Delden in Het Parool kan zich niet vinden in, wat hij noemt, haar “potige bravoure” en “dramatische, fiere, overmatig vergroofde benadering”.

Beluister het concert

Radio Filharmonisch Orkest
Groot Omroepkoor
Hiroyuki Iwaki, dirigent
Martha Argerich, piano (Chopin)
Wilhelmina Matthès, alt (Prokofjev)

Tadeusz Baird - Sinfonia breve
Frédéric Chopin - Pianoconcert nr.1
Sergej Prokofjev - Cantate Alexander Nevsky

Het concert is na drie maanden helaas niet meer beschikbaar.

Baird vs. Prokofjev

Smaken veranderen. Ooit bejubelde werken raken allengs vergeten, ooit verguisde uitvoeringen worden nu als ‘mijlpaal’ gezien. Dezelfde critici die Argerich bespraken, zijn over Prokofjevs cantate Alexander Nevski uitermate negatief. Vranken noemt het een “pathetisch spektakelstuk”, waaraan “zulk een top van musiceren verspild” is, en Lex van Delden spreekt van “een grotendeels oorverdovend brok effectvolle humbug”.

Nee, dan de Sinfonia brevis (1968) van de Poolse componist Tadeusz Baird (1928-1981), die een paar maanden eerder al in première was gegaan bij het toen vijftigjarige Rotterdams Philharmonisch Orkest! Dat werk bleek, meende Vranken na deze uitvoering door het Radio Filharmonisch Orkest, een “rijp, volgroeid specimen van de nieuwe muziek, waarin het twaalf-toonsprincipe geen dor maar levend materiaal blijkt, dat klankmogelijkheden schept, bezield door contrastwerkingen van hout en koper, ijle strijkers, een arsenaal van slagwerk, twee harpen, piano en clavecimbel”.

Baird was in 1956 een van de oprichters van het befaamde moderne-muziekfestival Warschauer Herfst geweest. Componeren zoals hij, in 1968, doet eigenlijk niemand meer. Bairds oeuvre is op cd nauwelijks nog te vinden, en ook hijzelf sloeg later een ander pad in. Maar net zo min zal een componist nu nog de richting van Chopin of Prokofjev willen voortzetten... De Japanse dirigent en slagwerker Hiroyuki Iwaki (1932-2006) – volgens een oud programmaboekje van de Matinee was hij ook ooit baseballspeler – bewijst echter dat ook deze muziek kan blijven boeien. En hoe geweldig is het, dat twee Nederlandse orkesten deze dan gloednieuwe muziek in het voorjaar en het najaar van 1968, zo kort na elkaar, op het programma zetten!

Omslag: ANP