Kijk All of Bach: Vioolsonate in F groot BWV 1022

Dankbaar dat zoveel werken van Bach de tijd doorstonden, mogen we af en toe toch ook diep zuchten. Konden al die handen door de eeuwen heen niet wat voorzichtiger omspringen met het materiaal? Of misschien wat zorgvuldiger noteren hoe en wat? Dan kregen we misschien een beter idee waar we deze vioolsonate moeten plaatsen.
Eerst wat we weten: Johann Sebastian Bach zelf schreef rond 1734 de Vioolsonate in G groot, BWV 1021, een werk dat wordt gelinkt aan de geniale violist Pisendel uit Dresden. De baspartij van deze sonate duikt vrijwel integraal op in een triosonate voor fluit, viool en continuo, BWV 1038, nu met een compleet nieuwe melodie. Dit werk zou ondanks het trotse catalogusnummer volgens sommigen niet van Bach zijn (maar van een zoon of een andere leerling?). Hergebruik van zo’n ‘bas-structuur’ was trouwens niet per se vreemd, het scheelde bijvoorbeeld tijd, of het kwam handig van pas als compositieoefening tijdens de les.

Zo komen we, bijna verdrinkend in een zee van onzekerheid, bij deze Sonate in F groot, BWV 1022, uit een manuscript van rond 1800. Een bijna letterlijke reductie (door wie? Carl Philipp Emanuel Bach?) van de Triosonate met weer die originele bas – nu niet ‘becijferd’ oftewel in code die de harmonie weergeeft, maar volledig uitgeschreven – en de vioolpartij intact. De fluitpartij verhuist naar de rechterhand van het klavecimbel en wint een weelde aan versieringen. Er klinkt zelfs een beetje nieuwe muziek, in galante stijl met het klavecimbel in de hoofdrol, want het Vivace groeit met enkele maten tot een deel met herhaling. De sonate staat een toon lager dan het origineel, omdat de hoogste toon van de fluit toen nog niet op het klavecimbel zat.

Lees meer over BWV 1022 op de site van All of Bach. Daar is ook het archief te vinden met alle tot nu toe uitgebrachte BWV-nummers.

All of Bach
In aanloop naar het 100-jarige jubileum van de Nederlandse Bachvereniging in 2021 ontstond het idee om alle werken van Bach uit te voeren, in beeld en geluid. Om dichtbij de componist te blijven, worden de werken op passende locaties opgenomen: cantates in een kerk, kamermuziek in huiskamers, orgelmuziek op bijzondere orgels, etc. Dit wordt gedaan met het eigen ensemble en met vele gastmusici. Alle werken zijn gratis te zien en te beluisteren op de website van All of Bach, waar ook interviews op staan en achtergrondinformatie te vinden is.