Dirigent, componist en pianist Reinbert de Leeuw (81) overleden

Reinbert de Leeuw (1938) was componist, pianist, dirigent en bovenal een bevlogen mens. Zijn carrière besloeg meer dan 60 jaar. In al zijn functies wist hij het publiek en zijn musici te betoveren en met zijn kennis en kunde te enthousiasmeren voor de muziek en de componisten waarin hij in geloofde. Van John Cage tot John Adams, Van Olivier Messiaen tot Claude Vivier. De Leeuw was een muziekontdekker. Hij maakte in de jaren zeventig Erik Satie bekend bij het grote publiek. Hij hield een pleidooi voor de late spirituele modernistische pianowerken van de oude Franz Liszt en maakte bekroonde opnames van de complete kamermuziek en vocale werken van György Kurtág. En op late leeftijd bekeerde hij zich nog tot de Matthäus-Passion van Bach, die hij op persoonlijke wijze met Holland Baroque uitvoerde. De Leeuw bracht bovendien de meeste grote werken van zijn vriend en wapenbroeder Louis Andriessen in première.

Meer over Reinbert de Leeuw en zijn mooiste opnamen

Het Schönberg Ensemble werd in 1974 opgericht door hem en leerlingen en oud-leerlingen van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. De Leeuw voerde het ensemble aan dat vele honderden premières uitvoerde. In 1987 fuseerde het ensemble tot Asko|Schönberg, maar aan de missie veranderde niets: nieuwe muziek en nieuw ontdekte muziek uit de 20e eeuw uitvoeren en de Leeuw was hun dirigent. Ook internationaal genoot zijn ensemble groot respect.

Op zijn vijfenzeventigste verjaardag vertoonde De Leeuw nog geen spoortje van slijtage, op het feestelijke verjaardagsconcert dirigeert hij zijn eigen Asko|Schönberg.

Componeren deed 'ie al lange tijd niet meer, hij merkte daarover wel eens op: ‘Wat moet ik nog toevoegen aan al die prachtige muziek die er al is?' Toch bloeide de componist in hem weer op. Op zijn 74e begon hij aan ‘Der nächtliche Wanderer', een groot werk voor het Radio Filharmonisch Orkest, dat diepe indruk maakte. Die zwerver, eeuwig op zoek en gedreven door de schoonheid en de zeggingskracht van de muziek, dat is Reinbert de Leeuw natuurlijk zelf. En wat hij in dit monumentale stuk vindt, stemt niet vrolijk. Het stuk, dat eindigt met wegstervende, eenzame tikken op een woodblock, is een afscheid van de Duitse romantiek en het daaruit voortkomende verwoestende Weense expressionisme.

Voor zijn werk ontving De Leeuw veel onderscheidingen en prijzen. Anderhalf jaar geleden kreeg hij nog de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs vanwege zijn indrukwekkende oeuvre. Ook was hij Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
In 2018 werd De Leeuw genomineerd voor een Grammy Award in de categorie Best Classical Compendium. Hij was toen met zijn 79 jaar de oudste genomineerde ooit voor de prestigieuze muziekprijs.

"Ik leef er niet naartoe, ik blijf er niet voor op, maar het zou fantastisch zijn", zei hij over de nominatie. Hij won de Grammy niet. Iets dat hij uiteindelijk toch "een beetje teleurstellend" vond.

De Leeuw wordt volgende week vrijdag in Amsterdam begraven.

Hans Haffmans in gesprek met Reinbert

De intrigerende Claude Vivier – Canadees die zijn bronnen zocht in het zuidoosten van Azië en het Midden-Oosten – staat centraal in de NTR ZaterdagMatinee van 29 februari met ASKO|Schönberg. Hans Haffmans sprak maestro Reinbert de Leeuw over de muziek van Vivier. Nog eenmaal Reinbert:

Podcast Reinbert de Leeuw

Beluister onze podcast 'Reinbert' waarin Reinbert de Leeuw Hans Haffmans meeneemt door zijn leven.