Synopsis Idomeneo

Eerste akte
We zijn op Kreta, vlak na de Trojaanse Oorlog. Ilia, de dochter van de Trojaanse koning Priamos, is krijgsgevangen gemaakt op Kreta. Ze is verliefd op Idamante, de zoon van de Kretenzische koning Idomeneo, maar ze durft niet toe te geven aan haar liefde.
Idamante verklaart dat de Trojaanse gevangenen vrij zijn. Hij probeert Ilia ervan te overtuigen dat het niet zijn schuld is dat hun vaders vijanden waren. Terwijl de Trojanen en de Grieken het begin van een nieuwe vrede vieren, laat de Griekse prinses Elettra, de dochter van Agamemnon, weten dat ze het niet eens is met Idamantes grootmoedigheid. Ze is bovendien jaloers op Ilia.
Als dan Arbace, de vertrouweling van de koning, het nieuws brengt dat koning Idomeneo op zee verdwenen is, voelt Elettra de goden van de onderwereld rond roeren in haar gemoed: zou Ilia nu koningin van Kreta worden? Haar innerlijke woede verenigt zich met de storm die nu over het eiland raast.
Er wordt om hulp geroepen: Idomeneo, die bijna in een draaikolk op zee verdwenen was, spoelt aan op het strand van Kreta. Daar herinnert hij zich een eed die hij heeft gezworen aan Neptunus: mocht hij overleven, dan zou hij het eerste levende wezen offeren dat hij aan land zou tegenkomen.
Idamante komt de koning tegemoet: omdat ze elkaar lang niet gezien hebben, duurt het even voordat ze elkaar herkennen. Idomeneo realiseert zich wat dit betekent voor zijn eed: hij drukt Idamante op het hart om hem vanaf nu voor altijd uit de weg te gaan. Idamante begrijpt deze houding niet. Hij rent weg. De Cretenzers die met Idomeneo de schipbreuk hebben overleefd, worden begroet door hun familieleden. Iedereen prijst Neptunus.

Tweede bedrijf
In het koninklijk paleis vraagt Idomeneo zijn raadsman Arbace om raad. Die meent dat een ander slachtoffer zou kunnen worden gevonden als Idamante uit Kreta zou worden verbannen. Idomeneo beveelt hem dan om Elettra naar Argos, haar thuis, terug te brengen.
Idomeneo heeft een teder gesprek met Ilia. Ze ziet Kreta nu als haar thuis en Idomeneo als haar vader, omdat ze haar echte vader verloren heeft. Idomeneo realiseert zich nu dat Idamantes vertrek ten koste gaat van het geluk van Ilia. Elettra verheugt zich op de thuisreis met Idamante.
In de haven van Sidon neemt Idomeneo afscheid van zijn zoon: laat hij de kunst van het regeren leren terwijl hij weg is. Het schip kan echter niet uitvaren, want er breekt een storm los en een zeemonster komt omhoog uit de golven. De koning, die weet dat dit monster door Neptunus gezonden is, offert zichzelf op als slachtoffer.

Derde bedrijf
In de koninklijke tuinen vraagt Ilia de briesjes om haar liefde naar Idamante te dragen. De prins verschijnt, klaar om met het monster te gaan vechten: liever sterven in die strijd dan leven met een afwijzing van Ilia. Maar Ilia biecht op dat ze van Idamante houdt.
Idomeneo wil zijn zoon andermaal wegsturen, maar legt niet uit waarom. Elettra biedt geen troost aan Ilia. Arbace, de raadsman, komt vertellen dat het volk, onder leiding van de Hogepriester van Neptunus, schreeuwt om Idomeneo: het eiland is verwoest door het monster en men wil weten wie er geofferd moet worden. De koning bekent dat het zijn eigen zoon is. Het volk reageert geschrokken.
De Hogepriester en de koning bidden met de andere priesters om genade van Neptunus. Arbace komt vertellen dat Idamante het monster heeft gedood.
Idomeneo vreest verder wraakacties van Neptunus. Idamante verschijnt met het offerkleed aan en klaar om te sterven. Ilia probeert dit te verhinderen door zichzelf aan te bieden als offer.
De Stem van Neptunus weerklinkt dan plotseling: Idomeneo moet zijn troon aan Idamante en Ilia afstaan. Iedereen is gelukkig, behalve Elettra, die in woede uitbarst en de dood over zich afroept. Idomeneo stelt Idamante en zijn bruid Ilia aan het volk voor als nieuwe machthebbers. Het volk roept de god der liefde en die van het huwelijk aan om het koninklijke paar te zegenen.