In de steppen van Centraal Azië

Lofzangen op de kunst en op God

Met een beetje fantasie is in dit programma tweemaal een Te Deum te onderscheiden. Waar Antonín Dvořák in zijn Te Deum de Allerhoogste bezingt, maakt Alexander Skrjabin (foto) in zijn Eerste symfonie een diepe buiging voor het menselijk genie, een spectaculaire lofzang op de kunst, als hoop en toevluchtsoord voor de mensheid. Omdat Skrjabin zichzelf als hogepriester van de kunst zag, op het randje van goddelijkheid, is het misschien ook wel een lofzang op hemzelf. Het werk eindigt met bijdragen van vocale solisten en een overweldigend slotkoor.

Religieus vuurwerk

Dvořák schreef een relatief kort maar buitengewoon feestelijk Te Deum, met vleugjes Slavische nostalgie en veel sereniteit. Voor het laatste deel zet de componist al zijn hulptoepen in: de tutti-klank van het orkest, het koor en twee solisten. Een religieus vuurwerk van sprankelende en majestueuze muziek.

De Houtduif

Als tegenhanger van zoveel hemelbestormende klanken speelt het Radio Filharmonisch Orkest het ontroerende symfonische gedicht De Houtduif. Dvořák liet het verhaal in de partituur afdrukken en het is eigenlijk te mooi om niet te vermelden. Het is het verhaal van een mooie jonge vrouw die haar man heeft vergiftigd. De begrafenis is nog maar net achter de rug, als zij hertrouwt met een knappe jongeman. Ondanks haar ogenschijnlijk ideale nieuwe leven, begint de schuld te knagen. Ze gaat terug naar het graf. Boven de grafsteen is een boom ontsproten. Tussen zijn takken huist een houtduif. Als de vrouw in zijn gekoer het geweeklaag van haar eerste man meent te herkennen, pleegt zij zelfmoord. Ook zij wordt begraven. Vanuit de boom klinkt echter nog altijd het klagende geluid van de duif.