Fort nach den Fluren des Ganges

Wijn of liefde: Victor Ullmann koos vier liederen van Hafez zelf in een vertaling van Hans Bethge over deze kwestie. Het is moeilijk de muziek van Ullmann los te zien van zijn lot. In zijn korte leven schreef Ullmann een veelheid aan muziek waarvan het meeste echter verloren is gegaan in het oorlogsgeweld van de Tweede Wereldoorlog. Zijn liederen op de vertalingen van Hang Bethge gingen in 1940 in Praag in première tijdens een huiskamerconcert en zijn gelukkig wel bewaard gebleven. In het openbaar mocht zijn muziek al niet meer klinken.
Wie echter onbevangen luistert naar deze muziek, hoort de frisse en bij tijds tegendraadse zetting van Ullmann op teksten over dronkenschap en liefde die weliswaar ruim vijfhonderd jaar oud zijn, maar net zo goed gisteren geschreven hadden kunnen worden. Dronkenschap is niet bevorderlijk voor de liefde, dat hoorden we al bij Goethe, maar wie het glas niet kan laten staan voelt zich on-overwinnelijk in de strijd om de liefde en heeft daarmee de helft al gewonnen ... maar verliest wellicht die liefde toch weer vanwege het benevelde hoofd.

Ullmann verwerkte in de vier liederen van opus 30 allerlei dansritmes uit de jaren 20. Hij doet dat - net als de verhandeling over de liefde en de wijn in de gedichten - met enige scherts: een verwijzing naar de blues in Vorausbestimmung, een bolero-achtig ritme in Lob des Weines, een quasi slow-fox in Unwiderstehliche Schönheit en een groteske dans inclusief misstappen in Betrunken. De dans en wijn lijken hier te fungeren als middel om in een andere wereld te geraken, maar het is de vraag of de verdoving veroorzaakt wordt door de dronkenschap of door de liefde. Laat die zoektocht naar deze onoplosbare vraag maar eeuwig duren:
het brengt de mensheid, oost en west, samen.

bron: Internationaal Lied Festival Zeist