Muziek in een Notendop #36: Kerstmuziek

Kerstmuziek

Zonder kerstmuziek geen kerstgevoel. Van Mariah naar Maria. Het was Eerste Kerstdag van het jaar 0. Wat moet dat rustig zijn geweest: geen gestress met kerstinkopen, uitvallende kerstbomen en Youp van 't Hek. Bethlehem en omstreken, dat is de plaats van handeling van de meeste kerkelijke kersthits. Songwriters uit de afgelopen eeuwen plakten hun Bijbelse post-its bij Mattheüs 1 en Lucas 2. Daar lees je over Jezus' komst, hoe die werd aangekondigd en welke taferelen zich afspeelden rond de geboorte. Denk aan herders in de winternacht, een engelenkoor, een ster als GPS, een voerbak omgeven door dieren en kraamvisite uit het oosten. Naast het wonder van Jezus' geboorte is het een wonder hoeveel muziek er is gebaseerd op zo'n kernachtig gegeven, die eerste kerst, de First Noël.

Na de geboorte was er een aanloop van zo'n 400 jaar nodig, maar toen was daar dan de eerste Christmas Carol. Het lied Jesus refulsit omnium bezingt Jezus als Licht van de Wereld. Het lied stamt uit de begindagen van de jaarlijkse 25-decemberviering. Een stel Romeinse bisschoppen vond het tijd om het jaarlijkse heidense zonnekoningfeest te overtreffen. Wij vieren nog steeds Koningsdag, maar zo zonnig is die meestal niet, dus missie geslaagd. Omstreeks 1400 ontstaan in Frankrijk, Duitsland en Italië kerstliederen in de eigen taal. En ook instrumentale kerststukjes komen op. Louis-Claude Daquin kwam met een Noel. Het woord Noel is een zwaar verbasterde versie van het Latijnse Nasci wat 'geboren te worden' betekent. Het Engelse woord carol komt van het Franse carole en dat was een cirkeldans die populair was in de dertiende eeuw.

We barocken door naar Bachs Weihnachtsoratorium. Dat bestaat uit zes cantates en bejubelt de geboorte met Jauchzet, Frohlocket en biedt muzikaal maatwerk tot aan Driekoningen. In het oratorium Messiah behandelt Händel de hele handel en wandel van vóór Jezus' komst tot aan zijn wederkomst.

Hark! The Herald Angels Sing is zo'n pavloviaanse kerstkraker. Al schreef Mendelssohn de melodie voor de 400ste verjaardag van de boekdrukkunst. Ach, ook goed want Gutenberg zorgde ervoor dat Jezus' Bijbelse geboorte gedrukt stond. Dat ene William Cummings die melodie koppelde aan een kerstige hymne uit 1739, was voor Mendelssohn-fans een schande. Overigens is Hark! The Herald Angels Sing ook prima muziek voor een tuincentrumreclame. De afgelopen eeuwen zie je een duidelijk onderscheid tussen sacrale, gewijde kerstklanken en hun profane, wereldlijke evenknieën. Het sacrale repertoire draait om het Licht en de Liefde. De profane variant voegt daar het kerstdiner, zoenen onder de mistletoe en de All you need is love-kerstspecial aan toe.

Jingle Bells is geschreven voor de Thanksgiving-dienst in het stadje Savannah, in het jaar onzes Heeren 1857. Maar de muziek was zo'n hit dat de mensen het mopje een paar weken later met Kerst weer wilden horen. En sindsdien zijn die sleebellen niet meer weg te slaan. Als je dat gerinkel niet echt slay vindt, luister dan maar wat tracks van de band Sleigh Bells. De krans is groot dat je zult snakken naar Stille Nacht. Het was kerstavond, 1818. In een dorpje in Beieren geeft een orgel de geest. Vlak voor de dienst componeert organist Franz Gruber in een vloek en een zucht een a capella-lied met grote gevolgen.

Het werd de McDonalds onder de kerstknallers want net als de Mac is Stille Nacht wereldwijd bekend en in ruim 100 talen beschikbaar. Wij van Maatwerk wensen alle burgers een Feliz Navidad, Joyeux Noël, Hals und Beinbruch en wesołej imprezy króla słońca.

Muziek in deze aflevering:

Beluister via Spotify de muziek uit alle afleveringen van Muziek in een Notendop.

Home Muziek in een Notendop