Waar je het Allegretto uit Beethovens Zevende van kent

Het verhaal achter Beethovens Zevende

Al meteen bij de première in 1813 werd het publiek gegrepen door de Zevende symfonie van Beethoven. Het tweede deel, het Allegretto, werd direct als toegift herhaald. Ruim 200 jaar later vervoert het nog steeds bijna iedereen die het hoort. Met een haast processieachtig ritme en eenvoudige harmonieën wordt de muziek uitgebouwd tot een meeslepend hoogtepunt. Het roept een diep gevoel van vervreemding op, met een zwaarte die je naar beneden trekt en je tegelijkertijd tot grote hoogte laat vliegen.

Beethoven schreef zijn Zevende symfonie tijdens een verblijf in het Boheemse kuuroord Teplice, waar hij hoopte zijn slechte gezondheid te verbeteren. De première ervan was tijdens een benefietconcert voor soldaten die bij de Slag van Hanau gewond waren geraakt — Beethovens tijd werd gemarkeerd door politieke onderdrukking, de Franse Revolutie en het oprukkende leger van Napoleon.

Beethoven dirigeerde zijn werk zelf en zou het publiek hebben toegesproken met de woorden: "We zijn allemaal vervuld met niets anders dan het pure gevoel van liefde voor ons vaderland en de vreugdevolle opoffering van onze kracht voor hen die zoveel voor ons hebben opgeofferd."

Zo ziet het beroemde thema uit het Allegretto er in muzieknoten uit:

Hoewel de hele Zevende symfonie nog altijd populair is, wint het Allegretto het bij uitstek. Het wordt zelfs vaak als een opzichzelfstaand stuk gebruikt. Ook in de filmwereld is het een geliefde soundtrack. Zo hoor je het in The Black Cat (1934), Mr. Holland's Opus (1995) en meer recent in The King's Speech uit 2010.

Het Allegretto in The King's Speech

The King's Speech is dus lang niet de enige film waarin het Allegretto voorkomt. Wel is het een van de bekendste films.

Zoals de titel doet vermoeden, is het de toespraak van een koning waar de film om draait. Die koning is de Britse George VI (gespeeld door Colin Firth). Na het aftreden van zijn broer, koning Edward II, eind 1936 is de troon de zijne. De film volgt de koning, door zijn familie Bertie genoemd, in de worsteling zijn gestotter te overkomen. Aan zijn zijde zijn vrouw (gespeeld door Helena Bonham Carter) en spraaktherapeut Lionel Logue (Geoffrey Rush).

De scène waarin het Allegretto klinkt, is bij een schoolvoorbeeld van hoe muziek beeld versterken kan. Het ritme van de muziek samen met dat van de toespraak maakt de scène ijzersterk. Ondanks de ogenschijnlijk saaie insteek ervan — een koning die zijn onderdanen minutenlang toespreekt — bekijk je de scène op het puntje van je stoel. Zo spannend is het. Je voelt dat dit het moment is waar Bertie zo hard voor gewerkt heeft: zijn eerste grote toespraak als koning. De persoonlijke, haast intieme blik die de kijker krijgt in de aanloop ernaartoe draagt zeker aan die spanning bij. Net als de reden voor de toespraak dat doet: het Britse toetreden in de oorlog met het Duitse rijk. De beelden zijn dramaturgisch sterk, de gesproken woorden van een passende gedragenheid. Maar het is Beethovens muziek die de scène en de aan alle kanten beladen toespraak tot de grote finale doet samenkomen. Hoop, troost en aanmoediging. Strijdlust, drama en melancholie. Beethoven brengt het in dit stuk allemaal, maar bovenal is het een krachtige verklanking van de offers die zijn gebracht en nog komen gaan.

Kijk hier de slotscène van The King's Speech: